برگرفته از: //shahrvand-yar.com/media/4674

سایه هولوکاست برسر بهاییان ایران؛ مصاحبه با دیان علایی
خرداد ۹م, ۱۳۹۲

آنچه در زیر می خوانید مصاحبه سحررضا زاده با دیان علایی، به عنوان یکی از نماینده های جامعه جهانی بهاییان در سازمان ملل است.

-خانم علایی برای آشنایی بیشتر خوانندگان ما با شما، لطفا مختصری در مورد زندگی و سابقه فعالیتهایتان توضیح دهید .

پدر من ایرانی و مادرم فرانسوی بودند. در ایران به دنیا آمدم و چند ماهه بودم که به فرانسه مهاجرت کردیم . رشته تحصیلی ام روابط بین الملل با تخصص در موضوع حقوق بشر و خاورمیانه است.

در واقع من یکی از نماینده های جامعه جهانی بهایی در سازمان ملل و در دفتر ژنو هستم. جامعه جهانی بهایی سه دفتر مستقر در نیویورک، ژنو و بروکسل دارد که در دفتر ژنو تمرکز بیشتر روی موضوعات حقوق بشر است و من بیست سال است در این دفتر مشغول کار هستم. در حقیقت فعالیت ها بیشتر در جهت دفاع از حقوق بهاییان داخل ایران است اما به این هم خلاصه نمی شود ؛ گاهی در کشورهای دیگر هم مجبور می شویم از حقوق بهاییان دفاع کنیم . مثلا تجربه ای که چند سال پیش در مصر داشتیم . همچنین در مورد آزادی عقاید و ادیان، حقوق زنان، حقوق کودکان و همچنین رفع تبعیض نژادی و غیره با توجه به تجربیات جامعه بهایی فعالیت میکنیم.

-تعریف شما از فعال حقوق بشر چیست؟ به نظر شما فعالیت های حقوق بشری در حال حاضر دچار شعار زدگی نشده است؟

مهمترین نکته در مورد فعال حقوق بشر اینست که تمام اصول حقوق بشر را در زندگیش رعایت و اجرا کند.بعد از آن هر شخص علاقه مند به فعالیت های حقوق بشری می تواند حوزه مورد علاقه خود را بیابد و در آن مشغول به کار شود. چیزی که مدافعان حقوق بشر نباید فراموش کنند، واقعیت است .فقط پرداختن و اجرای تئوری ها درست نیست. فعال حقوق بشر باید همیشه واقعیت را در نظر بگیرد، واقعیتی که در آن به یک عده ظلم شده و ناعدالتی صورت گرفته است.

فعالیت حقوق بشری به نظر من در دو دسته قرار می گیرد. اول فعالیت هایی است که در قالب NGO ها صورت می گیرد و دومی در داخل کشور. کسانی که در NGO ها کار می کنند ، وظیفه اصلی شان گزارش تمامی اخبار مربوط به نقض حقوق بشر به گزارشگران ویژه است. اگر این اخبار گزارش نشود سازمان های بین المللی، دولت ها،گزارشگران ویژه و به خصوص مردم که می توانند به دولت ها فشار بیاورند با خبر نمی شوند. باید این کار خیلی جدی پیگیری شود و تمام اخبار مربوط به ایران به گزارشگران ویژه ای که به کمیته های سازمان ملل گزارش می دهند و به رسانه ها شرح می دهند، منتقل شود. اینگونه فعالیت ها بسیار حائز اهمیت برای زمان حاضر و مهم برای مستند سازی در آینده است و در داخل کشور، فعالیت های مربوط به حقوق بشر تنها Advocady یا دفاع نیست بلکه همکاری و همبستگی با یکدیگر برای بهبود وضعیت کشور اهمیت دارد. این دو فعالیت باید در کنار هم انجام شود، یعنی جامعه سازی هم باید صورت بگیرد. این احساس همبستگی در ایران وجود دارد که برای احقاق حقوق افراد با یکدیگر همکاری کنند این مساله باعث شده دفاع از حقوق بشر بسیار بهتر از گذشته شود و پیشرفت کند.

-فعالیت های جامعه جهانی بهاییان در مورد مسائل مربوط به بهاییان ایران از چه زمانی آغاز شد؟

از همان سالهای اول انقلاب یعنی در سالهای دهه ۱۹۸۰٫ زمانی که سرکوب بهاییت تشدید شد ، نزدیک به دویست نفر از بهاییان صرفا به خاطر بهایی بودن کشته شدند و خیلی ها به زندان رفتند و شکنجه شدند. ما از آن زمان شروع به صحبت در سازمان ملل کردیم.

-شما تاثیر فعالیت های حقوق بشری خود را چگونه ارزیابی می کنید، آیا این فعالیت ها به تاثیرگذاری عملی منتهی شده و انتظارات را برآورده کرده است؟ از این مجرا فشار به حکومت ایران تا چه حد موثر بوده است؟

در حقیقت مشی جمهوری اسلامی حذف جامعه بهایی بوده. به خصوص زمانی که اعضای محفل بهاییان ایران را کشتند نشان دادند که می خواهند جامعه بهایی را به کل از بین ببرند. منظورم از محفل، گروهی نه نفره است که در ابعاد شهری و کشوری سیستم اداری و روحانی و رسیدگی به مسائل تمام جامعه بهاییان از جمله ازدواج و غیره را پیگیری می کنند. خب در نتیجه فعالیت های حقوق بشری سالهاست که کسی کشته نشده و دستگیری ها نسبت به اوایل انقلاب کمتر شده. البته در چند سال اخیر باز هم روند دستگیری ها افزایش پیدا کرده. اما اگر توجه کنید در نتیجه فشار های وارد آمده به جمهوری اسلامی، نماینده های حکومت در چند سال گذشته در سخنرانی هایشان مجبور شده اند که بگویند تبعیضی وجود ندارد، آنها مجبور شدند در برابر نهاد های حقوق بشر و سازمان ملل منکر تبعیض علیه بهاییان شوند.

-در مورد بهاییان زندانی که احکام طولانی مدت زندان دریافت کردند، چه اقداماتی انجام داده اید؟

زمانی که جمهوری اسلامی در همان سالهای اول دست به کشتن اعضای محفل بهاییان زد، جامعه بهاییان تصمیم گرفت که محفل را تعطیل کند. اما چون می دیدند که به مباحث ازدواج، کودکان و غیره نمی توانند برسند، گروه های غیر رسمی ای تمام کار جامعه بهاییان را به عهده گرفتند که متاسفانه پنج سال پیش دستگیر شدند و بیست سال حکم برای آنها صادر شد ، اتهامات واهی آنها مانند جاسوسی یا مفسد فی الارض تلقی شدن، می توانست بعضا حکم اعدام را در پی داشته باشد، اما فعالیت ها و فشار های بین المللی توانست از صدور حکم اعدام آنها جلوگیری کند. البته بیست سال حکم نیز ناعادلانه بود اما بهرحال از اعدام آنها جلوگیری شد.

-فعالیتهایتان در مورد ادامه تحصیل بهاییان به چه شکل بوده و چگونه این موضوع را پیگیری کردید؟

یکی از فعالیت های جامعه جهانی بهایی پیگیری وضعیت تحصیلی افراد این جامعه است. هم از طریق شورای حقوق بشر سازمان ملل و هم از طریق کمیته رفع تبعیض نژادی و کمیته ای که در یونسکو برای آزادی تحصیل تلاش می کند، این مساله را پیگیری کردیم و می کنیم. متاسفانه چندان به نتیجه نرسیده اما مثلا براساس فشارهایی که به جمهوری اسلامی وارد کردیم، توانستیم فرم کنکور را تغییر دهیم. تا چند سال پیش گزینه ای در فرم کنکور سراسری بود برای انتخاب دین که تنها ادیان رسمی در حکومت را در آن ذکر کرده بودند و بهاییان نمیتوانستند آنرا خالی بگذارند و از طرفی هم بنا بر اصول دینی خود نمیخواستند گزینه ای را به دروغ انتخاب کنند بنابراین از حق شرکت در کنکور محروم می شدند. این فرم تغییر کرد ولی به جای آن سیستم های دیگری از ادامه تحصیل بهاییان جلوگیری به عمل آورد، مثلا بعد از کنکور به آنها اطلاع می دادند که فرمشان ناکامل است و به این ترتیب از تحصیل باز می ماندند یا اگر می توانستند این مرحله را پشت سر بگذراند،زمانی که دانشگاه متوجه می شد که آنها بهایی هستند ، از دانشگاه اخراج می شدند.

دانشگاه مجازی در واقع سیستمی بود که بهاییان داخل ایران سعی کردند آنرا پیاده کنند تا جوانان بهایی از این طریق درس بخوانند و اساتید بهایی اخراج شده می توانستند به آنها آموزش بدهند و بعد ازآن چند دانشگاه خارجی برای دوره های فوق لیسانس و بالاتر آنها را می پذیرفت. اما با این سیستم هم برخورد صورت گرفت، چند نفر از کسانی که در این سیستم فعالیت می کردند، با احکام چهار یا پنج سال در زندان به سر می برند.

-با توجه به اینکه ایران عضو کنوانسیون منع تبعیض تحصیلی است، آیا این کنوانسیون پیگیر وضعیت تحصیلی بهاییان بوده است؟

بله ایران عضو این کنوانسیون است و این کمیته ایران را محکوم کرده و جمهوری اسلامی باید نشان بدهد که موضوع تحصیل بهاییان را حل کرده است که البته حل نکرده و ما امیدواریم به نحوی اجازه دهند که جوانان بهایی وارد دانشگاه شوند.

-مشکلات دیگر جامعه بهاییان را چطور دسته بندی می کنید؟

الان ۱۱۷ نفر از بهاییان در زندان هستند، تنها به این دلیل که بهایی هستند .فشار خیلی زیاد است؛ گاهی زن و شوهر هر دو در زندان اند و فرزندی دارند که پیش اقوام خود به سر می برد. فشار اقتصادی خیلی زیاد است، از ابتدای انقلاب بهاییان نمی توانستند شغل دولتی داشته باشند. وزارت اطلاعات تلاش کرده و می کند که شرکت ها و مغازه های بهاییان را تعطیل کند و یا به شرکت ها فشار وارد می کرد تا کارمندان بهایی خود را اخراج کنند. در مدارس فشار روی کودکان زیاد است، گاهی معلم ها دین محصلان بهایی را در حضور دیگران به سخره می گیرند و توهین و تحقیر می کنند. بنابراین این کودکان همیشه دچار استرس بوده اند؛ گاهی حقوق بازنشستگی سالمندان را پرداخت نمی کنند. برخی اوقات املاک بهاییان را مصادره می کنند. مثلا چند سال پیش در روستای “ایول” خانه های بهاییان را با بولدوزر خراب کردند؛ این البته محدود به این روستا هم نشد و در شهرهای دیگر هم اتفاق می افتد.قبرستان های ما را تخریب می کنند. الان چند سالی هست که حکومت از طریق رسانه ها و برگزاری سخنرانی ها بر علیه دیانت بهایی صحبت می کند و سعی در نفرت پراکنی بر ضد دیانت بهایی دارند و می گویند بهاییت به شیطان پرستی اعتقاد دارد. البته در مورد ادیان دیگر و به خصوص دراویش گنابادی هم این اقدامات صورت می گیرد. این کاملا ضد تمام اصول حقوق بشر است و می تواند روی مردم اثر بگذارد و ادعای حکومت به سازمان ملل که این مردم هستند که علیه بهاییان اقدام می کنند، سرپوشی است بر تمامی رفتار های خشونت آمیزشان.در صورتیکه پیشرفت ایرانیان از نظر حقوق بشر بسیار چشمگیر بوده؛ زمانی که رفتارهای ناعادلانه حکومت را می بینند، متاسف می شوند. برخورد جامعه با جامعه بهاییان خیلی بهتره شده. برخورد سالمی که بسیار امیدوار کننده است. در خیلی از موارد شاهد هستیم که همسایه ها، همکلاسی ها و غیره از حقوق بهاییان دفاع می کنند. حکومت قوی است و سرکوب می کند، اما در نتیجه این سرکوب ها همبستگی بین مردم بالا رفته است.

-خانم علایی، هر روز شاهد خروج از کشور تعداد زیادی از بهاییان به کشوری مثل ترکیه هستیم، در مورد پناهندگان بهایی چه کارهایی صورت گرفته است ؟

از ابتدای سرکوب بهاییان در جمهوری اسلامی بخشی از بهاییان تصمیم به خروج از کشور گرفتند. ابتدا به پاکستان پناهنده می شدند و در چند سال اخیر بیشتر به ترکیه می روند. از ابتدا جامعه جهانی بهایی با UNHCR تماس گرفتند و شرح دادند که مساله پناهندگی بهاییان به خاطر نقض حقوق بشر در ایران بوده و پناهندگان یا جانشان در خطر بوده و یا زیر فشار از کشور خارج شدند. الان سیستمی وجود دارد که اگر کسی بهایی باشد ، قبول می کنند که به کشور دیگر برود اما خب مشکلاتی وجود دارد ، تعداد پناهنده ها هر روز افزایش می یابد و کشورهای کمتری پناهندگان را می پذیرند. البته جامعه بهایی ترکی هم در ترکیه حضور دارد که پناهندگان را یاری می کند. سازمان جامعه جهانی بهایی از هیچ سازمانی بودجه ای دریافت نمی کند و هزینه هایش را خود بهاییان تامین می کنند، به همین دلیل به لحاظ مالی نمی تواند پناهنده ها را تامین کند.

- به نظر شما آیا خروج از کشور تعداد بیشماری از بهاییان به نفع جامعه بهایی است؟ و آیا به منزوی شدن بهاییان داخل ایران منجر نمی شود؟

در دیانت بهایی آزادی انتخاب وجود دارد، از همان ابتدا هر کسی می تواند انتخاب کند که بهایی هست یا نه. بنابراین انتخاب با خود افراد است که بمانند یا بروند. به نظر من هنوز تعداد بهاییانی که داخل کشور زندگی می کنند بیشتر از کسانی است که به خارج رفته اند. بنابراین فکر میکنم جامعه داخل از این جهت منزوی نشده باشد.

-تاکنون با حکومت ایران یا نماینده های آنها مذاکراتی داشته اید؟

هیچ مذاکره ای صورت نگرفته است. در واقع جمهوری اسلامی هیچگاه نخواسته که با ما صحبت کند. اصلا نمی خواهد با بهایی ها صحبت کند. گاهی اوقات نماینده هایی که با ادب تر هستند سلام و علیکی می کنند و گاهی طوری نگاه می کنند که انگار ما وجود نداریم. بهرحال نحوه برخوردشان به خط گرفتنشان از تهران بستگی دارد.

بهایی های ایران همیشه زیر فشار وزارت اطلاعات بوده اند. قبل از اینکه هفت نفر گروه یاران به زندان بروند، وزارت اطلاعات آنها را صدا می کرد و از وضعیت فعالیت ها و غیره پرس و جو می کرد و آنها هم پاسخ می دادند. بنابراین این ادعای جمهوری اسلامی که این گروه زیرزمینی بوده واقعیت ندارد، چون مرتب با آنها در تماس بودند و آنها هم وضعیت را شرح می دادند.

-می توانید مثالی ازموفق ترین تجربه ای که در طول فعالیت هایتان داشته اید و همینطور تجربه ای که ناخوشایند بوده ، برای ما بفرمایید؟

موفق ترین تجربه به عنوان جامعه جهانی بهایی به زعم من زمانی بوده که گزارشگران ویژه به ایران می رفتند و با بهایی ها صحبت می کردند و وقتی باز می گشتند، تقاضاهایی که از جمهوری اسلامی می کردند در جهت احقاق حقوق بهاییان بیش از انتظار بود. مثلا زمانی که “عبدالفتاح آمور” گزارشگر آزادی ادیان از ایران بازگشت، پیشنهاداتی را در گزارش خود منعکس کرد که به خوبی نشان می داد درخواست ها و واقعیت نقض حقوق بشر را درک کرده بود. یا مثلا زمانی که گروه کار روی دستگیری های خودسرانه (آقای لویی ژوانه و خانم لیلا زروگویی که هر دو حقوقدان بودند) در ایران توانستند چند بهایی زندانی را ببیند ،دید بهتری راجع به وضعیت بهاییان پیدا کردند و درخواست آزادی چند بهایی را ارائه دادند که در نتیجه آن آقای طالبی از زندان آزاد شد. بنابراین گزارشگر از جامعه بهایی اطلاعات می گرفته و وقتی می توانست به ایران سفر کند نقض حقوق بهاییان را کاملا درک می کرد.این بهترین تجربه ای بود که در فعالیت هایم داشته ام یعنی زمانی که گزارشگران ویژه از ایران باز می گشتند و بر صحبت ها و فعالیت های ما صحه می گذاشتند و خب بدترین تجربه ها هم زمانی است که داستان های دلشکن می شنوم و کاری از دستم بر نمی آید .

مطالب مرتبط

رابطه انسان مدرن با خود و جهان پیرامون در اندیشه حافظ؛ رضا فلاطون، قسمت دوم
رابطه انسان مدرن با خود و جهان پیرامون در اندیشه حافظ ( قسمت اول)؛ رضا فلاطون
نقدی فلسفی‌ بر انقلاب اکتبر روسیه؛ رضا فلاطون
تصویری جهانی از حقوق بشر، به مناسبت این روز؛انیمیشن

کلمات کلیدی: NGO, بهایی, بهاییان, بهاییان در ایران, تبعیض تحصیلی, جامعه بهایی, حق تحصیل, حقوق بشر, دیان علایی, سازمان ملل, سایه هولوکاست برسر بهاییان ایران, سحر رضازاده, شعارنویسی علیه بهاییان, فعال حقوق بشر, هولوکاست, کنوانسیون منع تبعیض تحصیلی