مشکلات پیچیدۀ جهان امروز و پایمال شدن حقوق انسان ها در هر گوشه و کنار بقدری آشکار است که نیازی به ارائۀ شواهد و آمار ندارد. دولت ها در حلّ این مشکلات عاجز و ناتوان و راه حل های ارائه شده توسط ایشان غالباً موجب تشدید جنگ و اختلاف و بحران، و ملل عالم از سرگردانی آنان نالان و پریشان.

علت ادامۀ چنین وضع نابسامانی غفلت از حقیقتی است که دیانت بهائی بر آن تأکید می ورزد. بیت العدل اعظم، مرکز جهانی بهائی در بیانیۀ «وعدۀ صلح جهانی» (١) این حقیقت را چنین توضیح فرموده اند:

اوّلین سؤالی که جوابش را باید پیدا کرد این است که چگونه جهان کنونی را با این مخاصمات عمیقش می توان به جهانی دیگر تبدیل کرد که همکاری و هم آهنگی بر آن مستولی باشد؟ نظم جهانی را فقط بر اساس محکم اعتقاد به وحدت عالم انسانی می توان استوار ساخت و این یک حقیقت روحانی است که به تأیید علوم بشری نیز رسیده است، علوم مردم شناسی، روانشناسی و کالبد شناسی انسان را فقط یک نوع می دانند. نوع انسان یکی است هر چند که در جنبه های ثانوی تفاوت های بی شماری داشته باشد اِذعان به این حقیقت مستلزم ترک تمام انواع تعصّبات است.

تعصّب قومی، طبقاتی، نژادی، مذهبی، وطنی و جنسی، تعصّب ناشی از تقدّم در تمدّن مادّی و تعصّب در اعتقاد به برتری و اَفضلیّت به هر سبب که باشد، باید تمام متروک و فراموش شود. قبول وحدت عالم انسانی اوّلین شرط ضروری و اساسی تغییر سازمان جهان و ادارۀ آن بصورت یک کشور است که به منزلۀ وطن نوع انسان است.

قبول عمومی این اصل معنوی برای هر کوششی در راه تأسیس صلح جهانی ضرورت دارد. از این جهت اصل وحدت عالم انسانی را باید در سطح جهانی اعلان نمود و در مدارس تعلیم داد و در هر کشوری پیوسته از آن حمایت کرد تا در بنای جامعۀ بشری مقدّمات یک تغییر اصلی بر اساس وحدت فراهم شود.»

«قبول اصل وحدت عالم انسانی» کلید و پیش شرط حلّ مشکلات جهان امروز ماست. این حقیقتی است که چون نیاز زمان است، فرهیختگان دینی و غیر دینی جهان نیز بر آن توافق نظر دارند. امروز افراد و ملل و جوامع دینی و غیر دینی به این حقیقت اذعان دارند که برای اصلاح مشکلات جهان باید به حقوق همۀ انسان ها صرف نظر از عقاید شخصی دینی یا غیر دینی ایشان، و صرفاً به این دلیل که «انسان»اند احترام گذاشت و آن را رعایت کرد.

امروز همۀ آزاداندیشان چارۀ مشکلات را در این می بینند که باید به انسانیّتِ انسان توجه کرد تا بتوان «کثرت»های موجود در عقاید دینی و اجتماعی و فرهنگی و اخلاقی و ملی و سیاسی و جنسی و نژادی را حول محور انسانیّت «وحدت» بخشید.

حضرت بهاءالله بیش از ١٥۰ سال پیش از زندان و تبعید اصل و حقیقت روحانی و معنوی «وحدت عالم انسانی» را که نیاز هزارۀ جدید نیز هست به عنوان روش و هدف و مبدء و منتهای دیانت بهائی مشخص فرمود و تعالیم دینی خود را بر اساس آن تشریع و ایجاد نمود. اگر قرار است دول و ملل عالم مشکلات پیچیدۀ امروز و جنگ ها و اختلافات خانمانسوز کنونی را رفع نمایند، شرط اوّل و قدم اوّل در این راه قبول قلبی و فکری و فرهنگی و اخلاقی و وجدانی و سیاسی و دینی این اصل اصیل و اساس جلیل از طرف همۀ ایشان است؛ اصلی ضروری که هم روحانی و معنوی است و هم انسانی.

به این جهات، بهائیان در همه جا تمام اقدامات خود را در بهبود وضع جهان بر اساس این اصل بنا نهاده اند بطوری که از کودکی آن را به فرزندانشان می آموزند تا از همان کودکی با جان و روحشان عجین شود که همۀ انسان ها میوه های یک درخت هستند و گل های یک بوستان.

این اصل بقدری مهم است که بهائیان حقیقی علیرغم پایبندی به اعتقاداتشان، برای جلوگیری از جنگ و تعصّب و اختلاف بین نوع بشر، وقتی به کودکان خود اهمیّت دین را می آموزند، هدایت حضرت بهاءالله را در نظر دارند که این آموزش باید نوعی و قدری باشد «که به تعصّب و حَمِيَّۀ جاهليّه منجر و منتهی نگردد.» (٢)

و حتی تا آن حدّ پیش می روند که معتقدند:

دين بايد سبب الفت و محبت بين بشر شود و قلوب و ارواح را با هم الفت دهد اگر دين سبب عداوت شود عدمش بهتر از وجود است و ديگر دين بايد سبب وحدت عالم انسانی باشد نه سبب اختلاف. هر دينی که حقّست لابد قبائل مختلفه را متحد مي کند دين اگر سبب وحدت عالم انسانی نشود البته نباشد بهتر است دين بايد اِزالۀ تعصّب کند اگر چنانچه تعصّب را زائل نکند دين نيست.(٣)

بهائیان ضمن ارج نهادن به اقدامات صلح جویانه و وحدت طلبانۀ همۀ آنانی که قلوبشان برای یگانگی و دوستی و رعایت حقوق جمیع انسان ها می طپد، به شهادت دیگران نیز سعی در پیمودن چنین راه و روشی دارند :

... پروفسور وارن واگار، دانشمند و عالم اجتماعی امریکایی با مطالعۀ عمیق و ارزشیابی دقیق دربارۀ امکان حصول وحدت و تمدن جهانی چنین می گوید: «از بین همۀ مذاهب و ادیان معاصر، این تنها آیین بهایی است که بلاشبهه و بدون هیچ گونه ابهامی با قطعیت تمام همۀ همّ خود را وقف مسأله وحدت عالم انسانی نموده است.»(٤)

بیت العدل اعظم در همان بیانیۀ «وعدۀ صلح جهانی» می فرمایند:

اگر تجربه بهائی بتواند بنحوی از انحاء در افزايش اميد بشر در ايجاد وحدت عالم انسانی کمک و مساعدتی معنوی بنمايد ما با کمال منّت و سرور آنرا بعنوان نمونه و مثال برای تحقيق و مطالعه جهانيان بر طبق اخلاص می نهيم .

... ما در اين رساله تمنّای همکيشان خويش را در سراسر دنيا برای حصول صلح و وحدت بگوش عالميان مي رسانيم و به همۀ مظلومانی که قربانی تعدّی و تجاوزند، به همۀ آنان که در آرزوی خاتمۀ دشمنی و نزاعند ، به نفوسی که تعلّقاتشان به اصول صلح و نظم جهانی سبب ترويج مقاصد جليلی است که خداوند مهربان ما را برای آن خلق فرموده، می پيونديم و با همه آنان همگام و همعنانيم و برای آن که شدّت شوق و اميد و غايت اطمينان خود را از اَعماق دل و جان بگوش جهانيان برسانيم اين وعدۀ مبارک حضرت بهاءاللّه را نقل ميکنيم که مي فرمايد: "اين نزاع های بيهوده و جنگهای مهلک از ميان بر خيزد و صلح اکبر تحقّق يابد."(٥)

حامد صبوری
١٢/٣/١٣٩١
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
یادداشت ها:
١- //www.payamha-iran8.info/vade-e-solh.html
٢- گلزار تعالیم بهائی، ص ١۰٥: //reference.persian-bahai8.info/fa/t/c/
٣- خطابات جلد یک، صص ٢٥١-٢٥٢.
//reference.persian-bahai8.info/fa/t/ab/
٤- کتاب دیانت بهایی، آیین فراگیر جهانی، نوشته ویلیام هاچر و دوگلاس مارتین، صص ١٧٦ـ١٧٥.
//reference.persian-bahai8.info/fa/t/o/BF/
5- //www.payamha-iran8.info/vade-e-solh.html