برگرفته از: اخبار روز
//www.akhbar-rooz.com/article.jsp?essayId=47827

اختناق فرهنگی
محدودیت پ‍‍‍‍ژوهشگری در ایران

نهمین كنفرانس انجمن بین المللی مطالعات ایران شناسی از دوّم الی ششم اوت (۱۲-۱۶ مرداد) ۲۰۱۰ در شهر استامبول با حضور صدها دانشمند علوم اجتماعی، هنرمندان و پژوهشگران مطالعات ایران برگزار شد. این كنفرانس هر دو سال یكبار در یكی از شهرهای جهان برگزار می شود. (سابقا اكثراً در آمریكا و اروپا) ولكن امسال به منظور تسهیل حضور دانشمندان و پژوهشگران از جمهوری اسلامی در تركیه كه یكی از معدود كشورهائی است كه ایرانیان بدون ویزا می توانند به آن سفر كنند، تشكیل شد وقرار بود بیش از ۷۰ محقق ودانشمند از دانشگاههای ایران در آن شركت كنند و در باره جنبه های مختلف فرهنگ وهنر وجامعه ایران از دوران باستان تا ایران معاصر به بحث و گفتگو با همكاران وكارشناسان به پردازند.

از چند هفته قبل، متاسفانه تبلیغات سوء وسیعی در جرائد ایران خاصه كیهان بر علیه این كنفرانس انجام شد و حسین شریعتمداری سردبیر كیهان مرتبا با تمسخر و تقبیح این مجمع بزرگ بین المللی را منتسب به صهیونیسم وسلطنت طلبان نمود. از آنجمله اظهار داشت، كه یكی از ۱۲۵ نشست این كنفرانس در مورد مطالعات بهائیت و بابی و یکی در بارۀ چشم انداز تاریخی روابط ایران و اسرائیل می باشد.

خلاصه بواسطه این تحریكات و تلقینات مغرضانه سر دبیر كیهان در مقام سخنگوی مقامات بالای حكومت، عده كثیری از پژوهندگان و اساتید برجستۀ ایرانی كه نیّت حضور در كنفرانس را داشتند از سفر منصرف شدند، معهذا جمعی با وجود همۀ تبلیغات زهرآگین، مصمم به حضور در كنفرانس استامبول بودند ولكن باز حسین شریعتمداری با جسارت تمام اعلام داشت كه از وزارت علوم و تحقیقات و فن آوری خواسته که "به حضور كلیه پژوهشگرانی كه قصد حضور در انجمن فوق را دارند، بدو ن كمترین ملاحظه ای، در دانشگاهها و مراكز آموزش عالی خاتمه دهد (یعنی آنان را از خدمت وتدریس بركنار سازد). در پی این اقدام بود كه بسیاری از پژوهشگران كه مایل به شركت در كنفرانس بوده و برنامه ریزی كرده بودند، در دقایق آخر، ترجیح دادند كه حضور نیابند.

این تهدید وارعاب بی سابقه پژوهشگران و اخطار شدید و صریح به ممنوعیت حضور در یك كنفرانس تحقیقی و علمی بخشی از سركوب وسیع و مداوم مقامات جمهوری اسلامی در محدود كردن دامنۀ پژوهش های آزاد علمی دانشمندان ایرانی است.

بنابر اظهار مدیر اجرائی مركز اسناد حقوق بشر ایران، "گیسونیا" "اعمال محدودیت در آزادی علمی ایرانیان از طریق ایجاد خفقان در گفتمان روشنفكران نه فقط بر پژوهشگران ایرانی و جامعه بین المللی بلكه بر جامعۀ داخل ایران نیز اثر میگذارد. نقض آزادی دانشگاهیان جهت مشاركت در یك كنفرانس خلاف تعهدات بین المللی ایران است.

مادۀ ۱۵ میثاق بین المللی حقوق اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی كه ایران نیز بدان متعهد است، "مشاركت همه مردم در حیات فرهنگی كه شامل توسعه تماس های بین المللی و همكاری در زمینه های فرهنگی مشتمل بر امور علمی می باشد را تضمین میكند." ۱

در اینجا باید پرسید كه علت واقعی این تهدید وتحریم چه بوده؟ آیا مقامات اسلامی و بنیادگران از امكان بحث و گفتگوی آزاد و تبادل نظر در یك محیط علمی و آكادمیك درهراسند؟ آیا از تماس پژوهشگران وشركت در مباحث مختلف ایران شناسی در زمینه های تاریخی، هنری، فرهنگی، فلسفی ... خطری متوجه اعتقادات جزمی آنان است؟ و بالاخره آیا مطرح كردن دو موضوع سمینار یعنی "مطا لعات بابی و بهائی" و "چشم انداز تاریخی روابط ایران واسرائیل" در مجمع مزبور كه جمعاً ۱۲۵ نشست مختلف را در بر می گرفته، عامل اصلی تصمیم مقامات در مورد "بایكوت" این كنفرانس علمی بین المللی بوده باشد.

البته بار اوّل نیست كه مقامات جمهوری اسلامی، پژوهشگران ودانشمندان را از شركت در چنین مجامع محروم میسازند. در سال قبل نیز جمعی از محققین و علاقه مندان به شركت در كنفرانس یا سمینار بین المللی در دانشگاه تورنتو كانادا در بارۀ "مقابله با دگراندیشی وبهائی ستیزی" با موانع و اشكالات قانونی و تهدید مسئولان، نتوانستند به كانادا سفر كنند و در بحث جامعه شناسی و مسائل تاریخی در رابطه با مبارزه با دگراندیشان فكری و اعتقادی در ایران شركت نمایند.

به نظر میرسد كه بنیاد گران متعصب از هر چه نام بهائی و یا دگراندیشی است، بیمناكند و چون در محافل جهانی از توجیه سیاست های خصمانه خود بر علیه پیروان این آئین، ناتوانند، ترجیح میدهند كه هر چه ممكن است از تماس استادان و دانشمندان و روشنفكران ایرانی هم با اینگونه كنفرانس ها جلوگیری به عمل آورند.

و امّا اختناق فرهنگی در ایران منحصر به شركت یا عدم حضور در مجامع علمی جهانی نیست. یكی دیگر از مظاهر این امر را در ممنوعیت هزاران دانشجوی بهائی از تحصیل در دانشگاهها و مراكز علمی در ایران مشاهده می كنیم و البته این ممنوعیت شامل حال بعضی دگر اندیشان سیاسی نیز هست. افزونتر از آن وهنگامی كه جامعه ستمدیده و محروم بهائی خود به فكر چاره اندیشی افتاده و به همت اساتید اخراجی بهائی و غیر بهائی به تاسیس موسسه آموزش عالی و یا دانشگاه خصوصی می نماید، یكباره با یورش و هجوم ماموررین امنیتی، مواجه شده و عدۀ زیادی از معلمین و شاگردان آن مؤسسه علمی و آموزشی دستگیر و چندین تن از آنان به حبس های پنج و سه سال محكوم شده اند در حالی كه تنها جرم آنان، آموزش و تعلیم جوانان مشتاق علم بوده كه بناحق از ورود در دانشگاههای كشور ممنوع شده اند.

یك نمونه دیگر از نابرابری مذهبی و بنیادگرائی مقامات ایرانی در مورد بر خورد خصمانه با انتشار دائرة المعارف ایرانیكا Iranika تحت سرپرستی استاد احسان یار شاطر است. علت این واكنش قرون وسطائی دراین مورد باز همان بغض وعداوت بیحد و حصر آنان است، چون در این فرهنگ یا دائرة المعارف سترگ با روش علمی و تحقیقی در زیر عنوان بابی و بهائی مقالاتی از صاحب نظران و دانشمندان بر جسته در مورد تاریخ و آموزه های این نهضت و یا آئین اصیل كه از ایران برخاسته، نقل شده كه خوشایند خشك مغزان و متعصبین مذهبی نیست و لذا از پخش و انتشار آن در ایران جلوگیری می شود و در رسانه های عمومی با تحقیر و تمسخر از آن یاد می گردد.

این نوع اقدامات مقامات ایرانی كه نمونه اخیرش، حذف بسیاری از رشته های علمی برای تحصیل دختران دانشجو است (مانند مهندسی معدن، نفت و ...) در محافل دانشگاهی جهان بازتاب وسیعی داشت. چند ماه قبل در مجلۀ دانشگاهی معتبر ترین دانشگاه نروژ (NTNU ) مقاله ای تحت عنوان "آپارتاید آكادمیك در ایران" منتشر شد كه نویسنده آن با شرح و تفصیل كامل از ممنوعیت دانشجویان بهائی در دانشگاه های ایران و توقیف بسیاری از استادان و دانشجویان دانشگاه BIHE آنلاین در دو صفحه كامل مجله خبر داده بود و با شدیدترین لحن این اقدامات مخالف عرف و حقوق بشر را تقبیح نموده و خواهان رفع تبعیض های آكادمی وعلمی در ایران شده بود.

حال باید دید عكس العمل مقامات ایران در برابر این همه انتقادات دانشگاهیان در شرق و غرب عالم نسبت به اعمال خصمانه و كوته نظرانه آنان نسبت به اقلیت های مذهبی و دگراندیشان، چیست و آیا باز مثل گذشته همه این مسائل و انتقادات جهانی را به استكبار و صهیونیسم و بر چسب هائی نظیر آن منتسب می كنند و یا روش خود را تعدیل و تصحیح نموده و با معیار های منشور حقوق بشر نزدیك می سازند.
ه – مهر پور
۱۸ اوت ۲۰۱۲
مراجع:
1-نقل از ایران امروز سوّم اوت ۲۰۱۲