وحدت ما ـ حکم عدم خشونت (۱)

نوشتۀ مایکل کِرتوتی ‌(Michael Curtotti)(۲)

۲۹ آپریل ۲۰۱۷
ترجمۀ مهرداد جعفری

نفسِ بشری طبیعتاً خشن نیست ولی مسألۀ خشونت امری نیست که بتوان انکار نمود.

چه بسیار که پیامبران، شاعران، فیلسوفان و بشر دوستان از هر طبقه ای از جامعۀ بشری خواستند که همواره با صلح و مَحَبَّت با یکدیگر رفتار و زندگی نمایند. و چه بسیار همین بشریّت تا حال (که امروزه هم ادامه دارد) دلائلی موجّه برای خشونت آورده اند؟ در این مقاله از پنج جنبه حکم اجرای عدم خشونت حضرت بهاءالله بررسی شده: خشونت فردی، خشونت مذهبی، خشونت سیاسی، خشونت در خانواده و خشونت بین ملت ها.

یکی از نکات وحدت عالم بشری ـ یعنی نوع بشر باید «یک روح و یک جسم» باشد و خشونت امری است که باید فقط در گذشته اتقاق افتاده باشد، نه دیگر امروز است، که حضرت بهاءالله در این مورد می فرمایند:

«... چه که اراده آن که از عنایتِ حقّ جَلَّ جَلالُهُ و رحمتِ مَسبوقه، حکمِ نِزاع و جِدال و سَفکِ دِماء [خون ریزی] را از عالم به قوّۀ بیان محو نمائیم.» (۳)

یکی از جنبه های اساسی تعالیم حضرت بهاءالله در ریشه کن کردن خشونت، مقصود از بین بردن عواملی است که ایجاد خشونت می نماید:

«مقصودْ اصلاحِ عالم و راحتِ اُمَم بوده، این اصلاح و راحت ظاهر نشود مگر به اتّحاد و اتّفاق و آن حاصل نشود مگر به نصایح قلمِ اَعلی [قلم اعلی= حضرت بهاءالله؛ قلمِ حضرت بهاءالله].» (۴)

دقیقاًعدمِ وحدتْ عامل عمدۀ خشونت است.

همان طوری که قبلاً اشاره شده هنگامی که حضرت بهاءالله اظهار امر فرمودند تقریباً بلافاصله حکمِ «رَفعِ سَیف» [برداشتن و منع کشیدن شمشیر] را هم اعلام فرمودند. لغو چنین حکمی کنایه از این بود که تعالیم دقیق تری بطور جامع تری در آینده راجع به انواع مختلفۀ خشنونت نازل فرمایند.

«لا یَعْتَرِضْ اَحَدٌ عَلیٰ اَحَدٍ وَ لا یَقْتُلْ نَفسٌ نَفساً. هذا ما نُهیتُم عَنهُ فیٖ کِتابٍ کانَ فیٖ سُرادِقِ العِزِّ مَستوراً. اَ تَقتُلُونَ مَنْ اَحْیاهُ اللهُ بِرُوحٍ مِنْ عِندِه. اِنَّ هذا خَطَأٌ قَدْ کانَ لَدَی العَرشِ کَبیراً. اِتَّقُواللهَ وَ لا تُخَرِّبُوا ما بَناهُ اللهُ بِاَیادِی الظُّلمِ وَ الطُّغیانِ ثُمَّ اتَّخِذُوا اِلَی الحَقِّ سَبیلاً.» (۵)

مُضافاً می فرمایند:

«قَدْ مُنِعْتُمْ فِی الکِتابِ عَنِ الجِدالِ وَ النِّزاعِ وَ الضَّربِ وَ اَمثالِها عَمّا تَحْزَنُ بِهِ الاَفئِدَةُ وَ القُلوبُ.» (۶)

حضرت بهاءالله این احکامِ ممنوعیت از قتل و خشونت را با تعالیم دیگر در مورد «بهانه هائی» که بشر جهت ایجاد خشونت می آورد، تکمیل فرمودند.

قبلاً ممنوعیتِ تعصّبات و تنفّرِ مذهبی را (در آثار و کتاب الهی) ملاحظه کردیم و تا حدّی که آگاهیم حضرت بهاءالله حکمِ لَغوِ «جِهاد» را هم نازل فرمودند.

«اِیّاکُم اَنْ تَسْفِکُوا الدِّماءَ. اَخرِجُوا سَیفَ اللِّسانِ عَنْ غِمْدِ البَیانِ لِاَنَّ بِهٖ تُفْتَحُ مَدائِنُ القُلوبِ. اِنّا رَفَعْناکُمُ القَتلَ عَنْ بَینِکُمْ اِنَّ الرَّحمَةَ سَبَقَتِ المُمکِناتِ اِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ.» (۷)

حضرت بهاءالله در کتابُ عَهدی [وصیّت نامۀ حضرت بهاءالله] می فرمایند:

«ای اهل عالم مذهبِ اِلهی از برای مَحَبَّت و اتّحاد است او را سبب عداوت و اختلاف منمائید.» (۸)

متأسّفانه ادیان تنها وسیلۀ ایجاد خشونت و ستیزگی نبوده و نیستند. یکی دیگر از خشونت ها بهانۀ رهائی از بی عدالتی است که عامل به وجود آوردن انقلاب است. رنج و اَلَمِ بسیاری هم از قیام های سیاسی بخصوص در این دوران نصیب جامعۀ بشری گشته است. در این زمینه حضرت بهاءالله می فرمایند:

«بر احدی جایز نه که ارتکاب نماید امری را که مخالفِ رأیِ رُؤسای مملکت باشد.» (۹)

به علاوه:

«یا قَومُ لا تُفسِدُوا فِی الاَرضِ وَ لاتَسْفِکُوا الدِّماءَ وَ لا تَأکُلوا اَموالَ النّاسِ بِالباطِلِ وَ لا تَتَّبِعُوا کُلَّ ناعِقٍ رَجیمٍ.» (۱۰)

و مضافاً می فرمایند:

«آنچه امروز لازمست اطاعت حکومت و تمسّک به حکمت فِی الحقیقه زِمامِ حفظ و راحت و اطمینان در ظاهرْ در قبضۀ اقتدار حکومت است.» (۱۱)

خشونت در محیط خانواده یکی دیگر از انواع خشونت است که بسیاری به بهانه های مختلف بدان متوسّل می شوند. جامعۀ امروزی با این مشکل روبروست و نتواسته بر آن فائق آید. قبلاً حُکمِ عَدَمِ «ضَرب» را ملاحظه نمودیم که به نحوه ای طبیعی این امر در محیط خانواده بر علیه بانوان صادق است. حضرت بهاءالله چنانکه در زیر آمده، صریحاً هیچ استثنائی در این مورد قائل نیستند. حضرت بهاءالله وظیفۀ جامعه (بخصوص مردان) می دانند که زنان مورد رفتار «ظالمانه، تجاوز و آزار» قرار نگیرند.

«باید دوستان حقّ به طِرازِ عدل و انصاف و مهر و مَحَبَّت مُزیّن باشند . چنانچه بر خود ظلم و تعدّی روا نمی دارند، بر اِماءِ اِلهی [خانم ها] هم روا ندارند » (۱۲)

یکی از عوامل ابراز خشونت رقابت شدید قدرتمندی مابین کشورها می باشد. پیش بینی حضرت بهاءالله در چنین بُعد خشونت را می توان در نحوۀ حکومت و ایجاد صلح و خلع سلاح یافت.

«از حقّ جَلَّ جَلالُه سائِل و آمِل که مَشارق ثروت و اقتدار و مَطالع عزّت و اختیار، یعنی ملوکِ اَرض اَیَّدَهُمُ الله را بر صلحِ اَکبر تأئید فرماید. این است سبب اعظم از برای راحتِ اُمَم. سلاطینِ آفاق وَفَّقَهُمُ الله باید باتّفاق به این امر که سبب اعظم است از برای حفظ عالم تمسّک فرمایند امید آن که قیام نمایند بر آنچه سبب آسایش عباد است. باید مجلس بزرگی ترتیب دهند و حضراتِ مُلوک و یا وزراء در آن مجلس حاضر شوند و حکم اتّحاد و اتّفاق را جاری فرمایند و از سِلاح به اصلاح توجّه کنند و اگر سُلطانی بر سُلطانی برخیزد سلاطین دیگر بر منع او قیام نمایند. در این صورت عَساکر و آلات و ادواتِ حَرب لازم نه، اِلّا عَلیٰ قَدَرٍ مَقدورٍ لِحِفظِ بِلادِهِم [مگر به اندازۀ معیّنی برای حفظ شهرهایشان] و اگر به این خیرِ اعظم فائز شوند اهل مملکت کلّ به راحت و مَسرّت به امور خود مشغول گردند و نوحه و ندبۀ اکثری از عِباد ساکن شود. نَسْألُ اللهَ اَنْ یُؤَیِّدَهُمْ عَلیٰ ما یُحِبُّ وَ یَرْضیٰ اِنَّهُ هُوَ رَبُّ العَرشِ وَ الثَّریٰ وَ مالِکُ الآخِرَةِ وَ الاولیٰ [از خدا می خواهیم که ایشان را بر آنچه دوست دارد و راضی است کمک کند. بدرستی که او پروردگار عرش و زمین و مالک آخرت و اولی است.]. اَحسَن و اَولیٰ آن که در آن مجلس خودِ سَلاطینِ عِظام حاضر شوند و حکم فرمایند و هر یک از سلاطین که بر این امر و اجرای آن قیام فرماید او سَیِّدِ سَلاطین است عِندَالله [نزد خدا]. طوبیٰ لَهُ وَ نَعیماً لًهُ [مژده باد بر او و خوشا به حال او]» (۱۳)

«یا مَعْشَرَ الآمِرینَ اَنْ اَصْلِحُوا ذاتَ بَینِکُم اِذاً لا تَحتاجُونَ بِکَثرَةِ العَساکِرِ وَ مُهِمّاتِهِم اِلّا عَلیٰ قَدَرٍ تَحفَظُونَ بِه مَمالِکَکُم وَ بُلدانَکُم. اِیّاکُم اَنْ تَدَعُوا ما نُصِحْتُم بِه مِنْ لَدُن عَلیمٍ اَمینٍ. اَنِ اتَّحِدُوا یا مَعشَرَ المُلوکِ بِه تَسْکُنُ اَریاحُ الاِختلافِ بَینَکُم وَ تَستَریحُ الرَّعِیَّةُ وَ مَنْ حَولًکُم اِنْ اَنتُم مِنَ العارِفینَ. اِنْ قامَ اَحَدٌ مِنکُم عَلَی الآخَرِ قُومُوا عَلَیهِ. اِنْ هذا اِلّا عَدلٌ مُبینٌ. کَذلِکَ وَصَّیْناکُم فِی اللّوحِ الَّذی اَرسَلناهُ مِنْ قَبلُ تِلکَ مَرَةٌ اُخریٰ. اَنِ اتَّبِعُوا ما نُزِّلَ مِنْ لَدُنْ عَزیزٍ حَکیمٍ» (۱۴)

در این بیان مبارک حضرت بهاءالله اشاره به امنیّت جمعی می فرمایند و دو شرط را در جلوگیری و یا خاتمۀ جنگ معیّن می فرمایند: «استقرار اتّحاد» و دیگری «خلع سلاح». گرچه تشکیل سازمان ملل متّحد و سازمان ملل متّفق قبل از آن تصمیم مناسبی در این جهت بود، ولی هیچ کدام نتوانستند حائز این دو شرایط باشند و تا حال جنگ های مختلف ادامه دارد.

گرچه عالم بشریّت هنوز در کشمکش و تقلّای فائق آمدن بر جنگ و خشونت است، حضرت بهاءالله آینده ای بسیار صلح آمیز پیشگوئی فرمودند.

«... این جنگ های بی ثمر و منازعات خانمان سوز منتهی شود و صلح اکبر تحقق یابد.» (۱۵)

از آنچه تا حال در مسألۀ پیچیدۀ صلح ذکر گردید منحصراً از یک جنبۀ محدود آن بررسی شده که مسلماَ دیگر عوامل هم در استقرار صلح مؤثّر است. تعالیمی مانند: تعلیم و تربیت، عدم تفوّق نژادی، امر مشورت در امور، تساوی حقوق زنان و مردان، تعدیل معیشت و بسیاری دیگر که در این مقال ذکر نگردیده. بیانیۀ بیتُ العدل اعظم، مرجع عالی دیانت بهائی که در سال ۱۹۸۵، سال بین المللی صلح، با عنوان «وعدۀ صلح جهانی» منتشر نمودند بطور مشروحی موضوع صلح را مورد مُداقّه قرار داده اند.

پاورقی ها:
توجّه: برای «محفوظ بودن حقّ چاپ» به اصل مقاله به انگلیسی مراجعه فرمائید.
(۱). این مقالۀ شمارۀ ۲۳ نویسنده می باشد.
(۲). مایکل کِرتوتی به مناسبت جشن دویستمین سالگرد تولد مبارک حضرت بهاءالله که در ۲۱\۲۲ اکتبر ۲۰۱۷ برگزار می گردد تعهّد شخصی نموده که تا آن روز ۲۰۰ مقاله در مَواضیع مختلفۀ دیانت بهائی بنویسد، برای اصل این مقاله ها مراجعه کنید به: //beyondforeignness.org/
(۳). رسالۀ اِبنِ ذِئب، صفحۀ ۲۵.
(۴). منتخباتی از آثار حضرت بهاءالله، شمارۀ ۱۳۱.
(۵). کتاب اقدس، بند ۷۳. [مضمون به فارسی: احدی نباید بر احدی تعرّض و اعتراض کند و نفسی نباید نفسی را بکشد. این است آن چیزی که شما از آن نهی شدید در کتابی که در سراپردۀ عزّت پوشیده و مخفی بود. آیا کسی را می کشید که خداوند او را به روحی از نزدِ خود زنده کرد؟! بدرستی که این خطائی است که نزد عرش [خداوندْ] کبیر است. بترسید از خدا و با دست های ظلم و طغیان آنچه را که خداوند بنا نمود، خراب نکنید؛ سپس به سوی حقّ راهی اتّخاذ کنید.]
(۶). کتاب اقدس، بند ۱۴۸. [مضمون به فارسی: در کتاب از جنگ و جدال و دشمنی و زدن و اَمثالِ آن از آنچه که دل ها و قلوب از آن غمگین می شود، منع شده اید.]
(۷). رسالۀ اِبنِ ذِئب، صفحۀ ۱۸. [مضمون به فارسی: مبادا خون ها بریزید. شمشیرِ زبان را از غلافِ بیان بیرون آورید چه که به آن شهرهای قلوب فتح می گردد. بدرستی که ما قتل و کشتن را از میان شما برداشتیم. بدرستی که رحمتْ بر ممکنات پیشی گرفت اگر می دانستید.]
(۸). مجموعۀ الواح مبارکه نازله بعد از کتاب اقدس، کتاب عهدی، صفحۀ ۱۳۵.
(۹). منتخباتی از آثار حضرت بهاءالله، شمارۀ ۱۱۵.
(۱۰). رسالۀ اِبنِ ذِئب، صفحۀ ۱۸. [مضمون به فارسی: ای قوم در زمین فساد نکنید و خون ها نریزید و اموال مردم را به باطل نخورید و هر مدّعیِ ملعونی را پیروی نکنید.]
(۱۱). منتخباتی از آثار حضرت بهاءالله، شمارۀ ۱۰۲.
(۱۲).جزوۀ حیات بهائی، مجموعه ای از نصوص مبارکه و ترجمه ای از دستخط های صادره توسّط و یا از طرف حضرت ولّی امرالله و بیت العدل اعظم الهی تهیّه و تنظیم: دایرۀ مطالعۀ نصوص و الواح بیت العدل اعظم الهی. شمارۀ ۳۳.
(۱۳). رسالۀ اِبنِ ذِئب، صفحۀ ۲۳.
(۱۴).الواح نازله خطاب به ملوک و رؤسای ارض، صص: ۱۳۸، ۱۳۹. [مضمون به فارسی: ای گروه حکمرانان میان خود آشتی و صلح برقرار کنید در این صورت نیازی به کثرت لشکرها و مُهِمّاتشان ندارید مگر به اندازه ای که با آن ممالک و شهرهای خود را حفظ کنید. مبادا ترک کنید آنچه را که به آن نصیحت شدید از جانب علیمِ اَمین. ای گروه پادشاهان متّحد شوید. به این اتّحاد بادهای اختلاف میان شما فرو می نشیند و عامّۀ مردم و آنان که اطراف شمایند آسوده می گردند؛ اگر شما از دانایان باشید. اگر یکی از شما بر دیگری شورید، بر او برخیزید. این نیست مگر عدلی آشکار. اینچنین شما را وصیّت کردیم در لوحی که از قبل آن را فرستادیم و این بارِ دیگر است. پیروی کنید آنچه را که از جانب عزیز حکیم نازل شد.]
(۱۵). بهاءالله و عصر جدید، صفحۀ ۴۹.