لیدیا زامنهوف و زبانی جهانی (۱)

نوشتۀ مایکل کِرتوتی ‌(Michael Curtotti) (۲)

۲۰ می ۲۰۱۷
ترجمۀ مهرداد جعفری

پدر لیدیا زامنهوف بود که زبان بین المللی اسپرانتو را اختراع نمود ـ احتمالاً موفّق آمیزترین اقدامی که تا حال برای ایجاد زبانی بین المللی گردیده. لیدیا بنفسه تمام حیات خویش را برای گسترش این زبان و انتشار دیانت بهائی که پیروش شده بود صرف نمود. بدون تردید تعلیم لزوم زبانی واحد برای جامعۀ بشری حضرتِ بهاءالله، مطلبی که محلّ علاقۀ لیدیا بود یقیناً برایش اهمیّت خاصّی داشته.

متأسّفانه وقوع جنگ جهانی دوّم که حضرت بهاءالله آن را پیشگوئی فرموده بودند عامل کوتاه شدن حیات لیدیا گردید. یقیناً بطور کلی می توان گفت که جنگ جهانی دوّم نتیجۀ توسّل به طرز تفکر ناسالمی بود که نمی توانست لازمۀ بلوغ جامعۀ بشری باشد.

لیدیا جوان ترین دختر لودویگ زامنهوف، مخترع زبان اسپرانتو بود. وی در سال ۱۹۰۴ در ورشو در لهستان که در آن ایّام قسمتی از امپراطوری روسیه بود متولّد شد. از نظر مذهبی خانوادۀ وی یهودی بودند و یکی از دلائلی که پدرش را وادار به اختراع زبان نمود آرزوی بوجود آوردن وسیله ای بود که بتواند در اتّحاد عالم و استقرار صلح کمک نماید.

گرچه خطرات ملّی گرائی بی حدّ در آن دوران هنوز امری آنچنان مورد نظر نبود ولی وی اصلاً معتقد نبود که رفاه عالم بشر بدان وابسته است. در واقع وی «قویاً اعتقاد» (۳) داشت که ملّی گرائی برای بشر خطرناک است.

لیدیا در سن نُه سالگی زبان اسپرانتو را یاد گرفت و در سن ۱۳ سالگی پدرش را از دست داد و به همراهی مادرش ارث پدر را که گسترش و توسعۀ زبان اسپرانتو بود به دوش گرفت.

در سال ۱۹۲۵ لیدیا از دانشگاه در رشتۀ علوم قضائی فارغ التّحصیل شد و گرچه خدا را منکر شد ولی بزودی مذهب یکی از اصول اساسی حیات وی گردید. در همان سال به یک جلسۀ بهائی در ژنو دعوت شد و در آن جلسه با مارثا روت ملاقات نمود که ایشان هم به زبان اسپرانتو کاملاً آشنا بودند. لیدیا به دیانت بهائی ملحق شد و در اواخر سال ۱۹۳۰ برای انتشار زبان اسپرانتو و دیانت بهائی به آمریکا رفت. در آن کشور شاهد نفوذ بیان خلّاق حضرت بهاءالله در گسترش زبان اسپرانتو گردید.

لیدیا در یکی از سخنرانی های خویش اظهار داشت که:

«در عصر حضرت بهاءالله زبان بین المللی قسمتی از نقشۀ اِلهی است. اختراع زبان اسپرانتو و توسعۀ آن در نتیجۀ خلّاقیّت بیانات حضرت بهاءالله است.» (۴)

مردم آمریکا از ورود یهودیان به کشورشان در اواخر دهۀ ۱۹۳۰ استقبال ننمودند و در نهایتِ سعی برای تمدید ویزا، وی نهایتاً وی مجبور به مراجعت به اروپا گردید. (۵)

هدف و دیدگاه لیدیا فقط برای بهبودی شرایط جامعۀ انسانی بود و برای خودش چنان آینده ای در نظر نگرفته بود. بعد از مراجعت به اروپا لیدیا به تبلیغ اَمرُالله [دین بهائی] و گسترش زبان اسپرانتو ادامه داد که شامل ترجمۀ بسیاری از آثار بهائی به این زبان بود.

بعد از تهاجم حزب نازی آلمان، لیدیا همراه با خانواده خود به جرم تبلیغ علیه حکومت نازی در زمان اقامتش در آمریکا به اردوگاه مخصوص یهودیان به ورشو فرستاده شد. علیرغم دوستان اسپرانتیست و سربازی بهائی آلمانی که وی را می توانستند از اردوگاه نجات دهند ولی مایل به ترک خانوادۀ خویش نشد.

در سال ۱۹۴۲ لیدیا همراه خانواده به شهر تربلینکا ‌(Treblinka) فرستاده شد که عاقبت به همراه میلیون ها نفر در قضیۀ قتل عام یهودیان از بین رفت.

رؤیای داشتن زبان بین المللی که وی تمامی حیات خویش را فدای آن نموده بود هنوز به وسیلۀ بسیاری از نفوس امروزه دنبال می شود که امیدوارانه روزی تحقّق یابد.

«عنقریب جمیع اهل عالم به یک لِسان [زبان] و یک خطّ مُزیّن، در این صورت هر نفسی به هر بَلَدی [شهری] توجّه نماید مثل آنست که در بیتِ خود وارد شده، این اُمور لازم و واجب، هر ذیٖ بصری و سمعی [هر صاحب چشم و گوشی] باید جهد نماید تا اسباب آنچه ذکر شد از عالمِ اَلفاظ و اَقوال به عرصۀ شهود و ظهور آید.» (۶)

توجّه این که در آخر این مقاله به زبان انگلیسی مناجاتی از حضرت بهاءالله به زبان اسپرانتو نوشته شده.

پاورقی ها:
توجّه: برای «محفوظ بودن حقّ چاپ» به اصل مقاله به انگلیسی مراجعه فرمائید.
(۱). این مقالۀ شمارۀ ۴۴ نویسنده می باشد.
(۲). مایکل کِرتوتی به مناسبت جشن دویستمین سالگرد تولّد مبارک حضرت بهاءالله که در ۲۱\۲۲ اکتبر ۲۰۱۷ برگزار می گردد تعهّد شخصی نموده که تا آن روز ۲۰۰ مقاله در مواضیع مختلفۀ دیانت بهائی بنویسد، برای اصل این مقاله ها مراجعه کنید به: //beyondforeignness.org/
(۳). برای اطلاع بیشتر مراجعه کنید به:
//literaturo.org/HARLOW-Don/Esperanto/Literaturo/Revuoj/nlr/nlr35/…
(۴). برای اطلاع بیشتر مراجعه کنید به:
//bahaichronicles.org/lidia-zamenhoff/
(۵). برای اطلاع بیشتر مراجعه کنید به:
//www.cleveland.com/opinion/index.ssf/2015/12/lidia_zamenhof_in_cl…
(۶). الواح نازله بعد از کتاب اقدس، لوح مقصود، صص: ۹۹ ، ۱۰۰.