بعد از دهه ها تضییقات، بهائیان بغداد جشنی عمومی برگزار کردند۱

نوشتۀ: سعد سَلوم (Saad Salloum)۲

بغداد ‌ـ‌ در تاریخ ۳۰ نوامبر (سال جاری) بهائیان دویستمین سال تولّد (حضرت) بهاءُالله، بنیان گذار دیانت بهائی را در جلسه ای با حضور نمایندگان مجلس عراق، شورای عالی حقوق بشرِ عراق، معاون نمایندۀ عراق در سازمان ملل، گروهی از مردم جامعه و فعّالان رسانه های گروهی در بغداد جشن گرفتند.

این برنامه یکی از برجسته ترین گردهمایی ها می باشد که بهائیان برای اوّلین بار بعد از ۴۷ سال توانستند موجودیّت جامعۀ خویش را آشکارا اعلام نمایند. زیرا شورای فرماندهی انقلاب (حزب بعث) طبق فرمان شمارۀ ۱۰۵ صادره در سال ۱۹۷۰ فعالیّت های بهائیان را ممنوع نموده بود. در نتیجۀ این ممنوعیّت تمام تشکیلات و مؤسّسات بهائی در عراق تعطیل گردید و اگر در هر فعّالیّتی و یا گردهمایی بهائیان هویّت خویش را اظهار می نمودند، مجرم محسوب شده که نتیجۀ آن حبس بود.

کواکب حسین (Kawakeb Hussein) که بر اثر اجرای این فرمان سال ۱۹۷۰ دستگیر شده بود در مورد اثرات منفی چنین فرمانی با روزنامه (اَل مُونیتور Almonitor) گفتگو نمود. وی اظهار داشت که «هدف از این فرمان از بین بردن اعتقادات و هویّت بهائی بودن ما بود که شاید تدریجاً در جامعۀ اکثریّت مسلمان محو شده از بین برود، ولی برگزاری مراسم این جشن تولّد بوسیلۀ بهائیان نشان داد که ریشه کن کردن اعتقادات بهائیان امری غیرممکن است، زیرا مؤسّس دیانت بهائی در بغداد اظهار امر جهانی خویش را اعلام نمود و آن را «مَدینةُ الله» نامیدند.»

یکی از سخنرانان عضو انجمن مرکزی بهائی (در بغداد) حاضر در این گردهمایی اشاره نمود که بغداد شهر مقدّسی برای بهائیان می باشد و این جشن با توجّه به تمام مشکلات و صدماتی که کشور عراق امروزه تحمّل می نماید بسیار اهمیّت دارد. در همین زمینه اصیل سالم (Aseel Salem)، فعّال بهائی به اَل مونیتور گفت «برگزاری این جشن در بغداد پیام های چند گونه ای دارد که از میان آنها یکی مقدّس بودن شهر بغداد برای بهائیان است و پایتخت مهّمی است که (حضرت) بهاءُالله در سال ۱۸۶۳ میلادی پیام خویش را اعلام نمودند و محلِّ اقامت حضرت بهاءُالله (بیتِ اَعظمِ بغداد) که بهائیان از سراسر دنیا برای زیارت بدان روی می آورند در این شهر است. بعلاوه شهر بغداد مقام مخصوصی در تاریخ دیانت بهائی دارد زیرا اوّلین شهرِ محلِّ تبعیدِ حضرت بهاءُالله از طهران قبل از این که از این محلّ مجدداً به استامبول و ادرنه (در ترکیه) و قبل از محلِّ نهائی تبعیدِ ایشان به شهر عَکّا (در سوریه که امروزه در اسرائیل است) تبعید شوند، می باشد.»

برنامۀ جشن از قسمت های مختلفی تشکیل شده بود که می توان از دعایِ دسته جمعی نام برد که بانوان و آقایان بهمراه تمامی دیگر حاضرین با سنین متفاوت از ادیان گوناگون در آن شرکت نمودند. همگی برای اتّحاد و امنیّتِ عراق دعا نمودند. خطابه ای هم در مورد همبستگی ایراد شد که سخنور این برنامه از حاضرین در جلسه خواست که حمایت خویش را نسبت به بهائیان نشان دهند تا دیانت بهائی بتواند بعنوان اقلیّتی رسمی مذهبی شناخته شود. مجدّد از همگان خواسته شد که کمک نمایند تا ممنوعیّت و محدودیّت های فعّالیّت های بهائیان که تا حال مورد اجرا بوده است و با قانون اساسی مصوّبۀ ۲۰۰۵ که اعتقادات تمامی شهروندان را محترم می شمارد مغایر است لغو گردد. این برنامۀ جشن و سرور با نمایش فیلمی دربارۀ حیات (حضرت) بهاءُالله و تاریخ و اصول تعالیم دیانت بهائی که برای حاضرین بزبان عربی بود خاتمه یافت.

دیاع یعقوب (Diaa Yaaqoub)، عضو انجمن مرکزی دیانت بهائی در عراق در مورد پیام و هدف اصلی این جلسه هم مطالبی بیان داشت. وی به اَلمُونیتور گفت «هدف از این جشن بیان اصول دیانت بهائی بود که مردود شمردن تعصّب و خشونت، برقراری تساوی حقوق آقایان و بانوان، هماهنگی و تطابق دین و علم با یکدیگر علاوه بر جدائی مذهب از سیاست، و تعدادی از اصولی است که ارزش های والائی است که به هدف حیاتی مسالمت آمیز جامعه بعد از حملات «داعش» که عامل ایجاد عدم امنیّت و آرامش در میان اعضاء گروه های مختلف ادیان بجا گذاشته کمک می نماید.»

بر اساس آنچه شاروق اَل ابیجی (Shorough al Abaiji)، دبیر کلّ «نهضت ملّی مَدَنی» به اَل مُونیتور اظهار داشت شرکت اعضاء مجلس (پارلمان) نشان دهندۀ اهمّیّتی است که این نمایندگان به تنوّع ادیان در جامعۀ عراق می دهند و علاوه بر آن این اعضاء احساس مسؤولیّتی را نشان می دهند که باید در تماس با جامعۀ اقلیّتی باشند که مرتباً تحت آزار و ستم بوده اند. مجدّد ابیجی، دربارۀ لزوم و اهمیّت پا در میانی مجلس در لغو قانون محدودیّتِ بهائیان بعد از ۴۷ سال که از همان ابتدا این فرمان اجرا گردیده مطالبی بیان داشت.

ابیجی در همین رابطه اشاره نمود که «حال محیطی بوجود آمده که از طرق قانونی با تقدیم دادخواهی به دادگاه عالی قضائی کشور بتوان قوانین و یا فرمان هایی را که با قانون اساسی امروز مغایرت دارد فسخ نمود. وی معتقد است ایجاد طرز تفکّری در میان جامعه مانند برقراری آزادی فکری و آزادی اعتقادات، طریق آسانی نیست که بتوان در آن قدم گذاشت ولی عملی خواهد بود و در همین مورد اشاره می نماید که باید در انجام این اقدامات کمی حقیقت بین هم بود. در شرایط حاضر با حاکمیّت نیروهای اسلامی انعطاف ناپذیر شاید اجازۀ چنین اقداماتی را ندهد. باید در درجۀ اوّل زمینه ای اساسی و گسترده در میان مردم ایجاد نمود تا بتوان از چنین آزادی هایی که در قانون اساسی آمده دفاع نمود.»

علاوه بر نقشی که مجلس عراق می تواند اجرا نماید، شورای عالی حقوق بشر عراق طبق قانون شمارۀ ۵۳ مورّخ ۲۰۰۸ هم موظّف است که میراث بدست آمده و گوناگونی جوامع و مذاهب مختلفه عراق را پاسداری نماید. آناس اَکرَم ال آزاوی (Anas Akram al-Azawi) عضو شورای عالی حقوق بشر عراق اظهار داشت نقشی را که این شورا ایفا می نماید حفاظت و ترویج حقوق بشر از جمله حفاظت تنوّع مذاهب است. آزاوی به اَل مُونیتور گفت که «این نکته بدان معنا نیست که حقوق حقّۀ هر گروهی از جامعۀ عراق فراموش شود ولی تشکیل شورای حقوق بشر عراق که بنفسه پدیده ای نوظهور بود، با داشتن مسؤولیّت فراوان در مقابل عهدنامه و تعهّدات متعدّدِ امضاء شدۀ بین المللی توسّط عراق و عدم منابع کافی در مورد اقلیّت های مذهبی ممکن است عاملی بوده که در گذشته این امر مورد توجّه شورای عالی حقوق بشر عراق قرار نگرفته.»

با نظری مثبت آزاوی ادامه می دهد که «در این مرحله سعی اعضاء شورا این است که بتوان بصیرت شورا را بنحوی در مورد چالش های امروزه که در مورد اقلیّت های مذهبی داشته بهبودی بخشد.»

میلیون ها بهائی در سراسر عالم جهت احترام دویستمین سالگرد تولّد (حضرت) بهاءُالله را در تاریخ ۲۱-۲۲ اکتبر امسال جشن گرفتند ولی بهائیان عراق با توجّه به مشکلات امنیّتی و دیگر مسائل مربوطه با یک ماه تعویق به برگزاری این جشن پرداختند.

پی نوشته ها:
۱. برای اصل این مقاله به زبان انگلیسی لطفاً به تارنمای زیر مراجعه کنید:
//www.al-monitor.com/pulse/originals/2017/12/iraq-minorities-bagh…

* سعد سالوم، نویسندۀ این مقاله یکی از دانشگاهیان عراق و روزنامه نگار می باشد که متخصّص در امور حقوق بشر و اقلیّت های عراق است. وی رئیس بخش علوم سیاسی دانشگاه مستنصریه (در بغداد) و یکی از بنیانگذاران «مشاوره و همکاری بین ادیان» می باشد. آثار منتشره ایشان در مسائل اقلیّت ها متمرکز شده که شامل کتاب های «اقلیّت ها در عراق (۲۰۱۳)»، «مسیحیان در عراق (۲۰۱۴)، و «مرام های گروهای اقلیّت در عراق (۲۰۱۴)» می باشد.

* این مقاله در تاریخ دهم دسامبر ۲۰۱۷ در روزنامۀ ال مُونیتور (ALMONITOR) منتشر گردیده است.