آخرین بخش از سلسله مقالات آقای الله یاری در قسمت پاورقی كیهان (چاپ طهران) همچون گفتارهای دیگر ایشان با درج اكاذیب و تحریف حقایق در پیرامون دیانت بهائی به پایان رسید. گرچه در پاسخ این نویسندۀ غیر محقّق كه انگیزه ای جز ضدیّت با جامعۀ بهائی و آرمان های آن ندارد، سایرین نیز مقالاتی نوشته اند ولی نگارنده نیز لازم دانست نكاتی چند را در مورد محتویات مغشوش و مغلوطِ مقالات وی یادآور شود. در عنوان آخرین بخش از پاورقی، پای عماد الدّین باقی، نویسندۀ آزادۀ مسلمان كه اكنون زندانی است نیز به میان آمده و حمله ای ناجوانمردانه به او شده، زیرا مشارٌالیه در فهرست گروه های منتسب به استعمار و استكبار جهانی نامی از آئین بهائی نبرده و لذا به ظنّ آقای الله یاری از بهائیت حمایت كرده است. به نظر می رسد كه علّت اصلی این حمله، غیر از این است و به احتمال قوی، عماد الدّین باقی را به واسطۀ نوشته ها و كتاب های منتشر شده از او منجمله در خصوص افشاگری های او دربارۀ گروه حجّتیه (انجمن ضدّ بهائیت)، متّهم به جانبداری از بهائیت كرده اند.
علی ایّ حال، این نویسندۀ گرامی پاورقی، هتّاكی و حمله را یك بار دیگر متوجّه افراد و شخصیت های معروف بهائی كرده كه عدّه ای از آنها در مراكز علمی و دانشگاهی اروپا و آمریكا به درجات عالی استادی نائل شده اند. از آن جمله دكتر فیروز كاظم زاده، استاد تاریخ خاور میانه و روسیه و روابط بین الملل در دانشگاه های ییل و هاروارد است ــــــ كه اكنون بازنشسته شده اند. الله یاری به اشتباه، تاریخ ورود ایشان را به آمریكا در سال 1994 ذكر كرده و حال انكه وی 50 سال پیش از آن یعنی در بحبوحۀ جنگ دوّم جهانی به همراه چهار دانشجوی جوان دیگر بهائی برای ادامۀ تحصیل به آمریكا رفت. هم او و هم سایر همراهان وی به مقام استادی در رشته های مختلف تاریخ، فرهنگ و ادب فارسی، پزشكی، جرّاحی و كشاورزی رسیدند و دارای تألیفات متعدّدی می باشند كه برخی به فارسی هم ترجمه شده و مورد استفادۀ پژوهندگان است. دیگر از آن جوانان، دكتر امین بنانی استاد ممتاز دانشگاه «UCLA» در كالیفرنیا در رشتۀ ادبیات فارسی است.
نمی دانم چرا نویسندۀ پاورقی با كینه توزی خاصّی هر یك از آن دانشمندان و افراد سرشناس و برجستۀ بهائی را كه به راستی مایۀ افتخار ایرانیانند، مورد حمله قرار داده است. بعضی را كه در نسل چهارم بهائی هستند ولی نیاكانشان كلیمی بوده اند، با برچسب یهودی و صهیونیست تحقیر می كند و بدین طریق تعصّب كور و جاهلانۀ خویش را آشكار می سازد.
البته در این نكته تردیدی نیست كه بیش از یك قرن پیش در ایران صدها نفر از پیروان اقلیت های مذهبی همچون زردشتیان، كلیمیان و حتی بعضی از ارامنه كه قرن ها مورد ستم و آزار و تحقیر حكومت ها و مقامات مذهبی و قشریّون بوده اند، به آئین بهائی كه منادی صلح و دوستی و محبّت و وحدت و ترك تعصّبات مذهبی و نژادی است روی آوردند و در سِلك پیروان این دیانت جهانی محسوب گشتند و اكنون نوادگان آنان از اعضاء وفادار جامعۀ بهائی هستند و بسیاری در عرصه های علم و صنعت و هنر و ادب درخشیده اند. بهائیان از انتساب آنان به جامعۀ خویش مفتخرند و آن را نشانی از اصل تسامح و تساهل مذهبی و مهر و دوستی كه در آموزه های این آئین متجلّی است می شناسند و لذا دیگر جائی برای اینگونه حملات مبغضانه باقی نمی ماند. طرفه اینجا است كه خود اولیاء دولت اسلامی در همایش های آشتی ادیان چندین حاخام (رابای) قشری متعصّب یهودی را هم محض نمایش دعوت می كنند تا به جهانیان القاء كنند كه با یهودیان دشمنی ندارند.

به هر حال، این برچسب یا عنوان یهودی و صهیونیست كه امروزه در دایرۀ بهائی ستیزان كراراً مورد استفاده قرار می گیرد، دیگر كارآیی ندارد و بهتر است بازنشسته شود. اگر پاورقی نویسان در آینده راجع به چهره ها و شخصیت های بنام و برجستۀ بهائی قصد قلم فرسایی دارند شرط خرد و عدالت آن است كه از كارهای علمی و دستاوردهای هر یك به راستی سخن گویند. به قول سعدی علیه الرّحمة اُنظر الی ما قال و لا تنظر الی مَن قال، راست باید گفت و حقیقت را نباید نهفت.
آنگاه هر ناظر بی طرف داوری خواهد كرد كه آیا مهندس خلیل ارجمند، بانی صنایع جدید در ایران؛ استاد دكتر محمد باقر هوشیار، بنیان گذار روش نوین تعلیم و تربیت؛ پروفسور دكتر منوچهر حكیم، استاد كرسی كالبدشناسی؛ استاد دكتر علیمراد داوودی، فیلسوف و محقّق و مؤلّف سرشناس؛ میرزا عبدالله از پیشروان موسیقی سنّتی و كلاسیك ایران و ده ها اساتید دیگر بهائی چه ارمغان های علمی و هنری به وطن عزیز خود آورده اند و آیا درخور تحسین و ستایشند یا ابراز خشم و توهین ـــــ به واسطۀ اعتقاد و ایمانشان به دیانت بهائی.
باری مسئلۀ دیگری كه نویسندۀ پاورقی عنوان كرده است فعالیت های گستردۀ بهائیان در ممالك مختلفۀ جهان است و این بار وی اتهاماتش را متوجّه اتحادیۀ اروپا و نیز كشورهای سوئد و آلمان و انگلیس و اتریش نموده است. گویا حافظه و یا دانش جغرافیایی_سیاسی ایشان آنقدر نبوده كه بدانند اتحادیۀ اروپا شامل آن چهار كشور نامبرده نیز می شود چه كه آنها عضو اتحادیه هستند. ضمناً بد نیست بدانند كه علاوه بر آن كشورهای جامعۀ اروپا كه دیانت بهائی در بعضی از آنها سابقۀ تاریخی حضور یكصد ساله دارد، كشورهای دیگری چون نروژ، ایسلند، و گرینلند هم دارای جوامع فعّال بهائی هستند و طرح های اخلاقی و تعالیم روحانی آن را پذیرفته اند.
در اینكه دیانت بهائی و آموزه های اخلاقی و روحانی آن در بسیاری از ممالك جهان مورد استقبال و توجه خاصّ مربّیان و كارشناسان امور تربیتی و فرهنگی قرار گرفته شكّی نیست، زیرا این حقیقت مسلّم است كه هیچ ماهیّت اجتماعی را نمی توان بدون یك عنصر اخلاقی اداره كرد. تنها كشور آلبانی نیست كه برای پیشبرد و ارتقاء سطح دانش و بینش دانش آموزان خود از اصول و مبادی روحانی و اخلاقی آئین بهائی استفاده می كند و آن را قدر می نهد، بلكه در بسیاری از نقاط دیگر جهان و از آن جمله در كشورهای آمریكای لاتین همچون كلمبیا و برزیل نیز مقامات فرهنگی ِ آنها، این اصول و روش های توصیه شده را، در مدارس و كالج ها در مقاطع مختلفه جزء برنامۀ تدریسی توسّط استادان قرار داده اند. بهائیان كتاب های چندی برای تعلیم ارزش ها و آرمان های اخلاقی تألیف و در سطح وسیعی منتشر كرده اند و این یكی از ارمغان های جامعۀ بهائی برای مردم دنیا است كه متأسّفانه در حال حاضر از خَلأ روحانی و معنوی رنج می برند.
حال نمی دانم این گِله و شكایتِ نویسندۀ پاورقی كیهان از این ابتكار و اقدام مهمّ و حیاتی بهائیان بر چه پایه و اساس است؟ احتمالاً ایشان و هم فكرانشان كه متأسّفانه از روی تعصّب دیرین، تمام امكانات تدریس مسائل روحانی و اخلاقی را در دوره های آموزشی معروف به روحی در ایران مسدود كرده اند، از این كه كشورهای دیگر كه از قید تعصّبات و كینه توزی های ویرانگر رسته اند آزادانه از گنجینه های معارف معنوی و اخلاقی بهائی برخوردار می گردند، ناراضی و شاكی هستند! محض اطلاع آقای الله یاری همچنین یاد آور می شویم كه در سال های اخیر بسیاری از محقّقین ادیان در كشورهای آزاد جهان، كتاب ها و رسالات علمی و تحقیقی دربارۀ تاریخ و تعالیم بهائی نگاشته و منتشر كرده اند كه از میان آنها تنها به ذكر چند نمونه اكتفا می كنم: كتاب ایرانِ دینی از زردشت تا بهاء الله به ایتالیایی، نوشتۀ پروفسور الساندرو بوزانی استاد مطالعات اسلامی و خاور میانه در دانشگاه رُم؛ كتاب جهان بینی دین بهائی نوشتۀ خانم دكتر مارگیت واربورگ دانماركی؛ كتاب بهاء الله، آموزه ها و تاریخ آئین بهائی به زبان ایسلندی، نوشتۀ آقای یونس؛ كتاب باغبانان بهشت خدا به زبان فرانسوی، كه توسّط كولت و فیلیپ ژوویون تألیف گردیده است؛ افق های روشن نوشتۀ سوّرِ هُلمسنِ سوئدی در استكهلم (و چند اثر دیگر)؛ مجموعه ای از آثار و نوشته های مقدّس بهائی به زبان نروژی با یك مقدّمۀ مشروح از می وسته (ناشر)؛ آئین فراگیر جهانی بهائی به انگلیسی در كانادا توسّط پروفسور هاچر و داگلاس مارتین و ده ها كتاب و رسالۀ دیگر به زبان های روسی، آلمانی و انگلیسی كه در این مقالۀ كوتاه، مجال ذكر همۀ آنها نیست و علاقمندان باید به سایت های بهائی و كتابخانۀ مراجع آن رجوع كنند.
افسوس كه بیگانگانِ روشن بین این چنین مجذوب فلسفه و آرمان های متعالی بهائی شده اند و در عرصۀ تحقیق و پژوهش بی طرفانه داوری و قلم فرسایی می كنند و به عكس، بعضی از نویسندگان كوته بین و متعصّب، آن چنان در زادگاه آئین بهائی، مغرضانه و كینه توزانه پاورقی می نگارند. چه مناسب است این بیت از مولانا:
چون غرض آمد هنر پوشیده شد صد حجاب از دل به سوی دیده شد
در ضمن، شایسته است كه مراتب تأثّرات قلبی خود را به دلیل درگذشت نویسندۀ مرحوم، حضور خانواده و سایر بستگان محترم ایشان معروض داریم.