عصر اطلاعات و دور روحانی

در جستجوی چارچوبی برای یک مدل توسعهء متوازن

عصر ارتباطات و اطلاعات

مجذوب شدن انسان به کامپیوتر، رسانه های الکترونیکی و تکنولوژی ارتباطات به چنان شدتی رسیده است که قسمت عظیمی از زندگی روزانهء ما را در سراسر جهان و به خصوص در کشورهایی که از نظر مادی توسعه یافته اند اشغال کرده است. امروزه برای بسیاری از افراد دشوار است تصور کنند که در یک مقطع زمانی از نوعی ابزار یا رسانهء الکترونیکی دور باشند. دیدن کودکان پیش دبستانی که به راحتی، مثل آب خوردن، در وب می گردند غیرمعمول نیست. اقیانوس وسیع اطلاعات که در اینترنت، تلویزیون، رادیو، انواع گوناگون رسانه های چاپی، و وسایل سرگرمی در دسترس است امکان هضم و جذب مقادیر عظیمی از اطلاعات را فراهم کرده است، و به این ترتیب جامعترین نظام آموزشی را که انسان می شناسد به وجود آورده است. اما تأثیر عصر اطلاعات و محتوایی که ما می آموزیم به کسانی بستگی دارد که برنامه ها را خلق می کنند و انگیزهء آنها هم اغلب آن است که "چه چیز خریدار دارد" و چه چیز برای طبیعت پست انسان جذاب است، نه لزوماً اینکه ما برای خانواده های خود چه آرزویی داریم یا چه چیز برای جامعه و اعضای آن مفید است.

به راستی پیشرفت تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در قرن گذشته خیره کننده است. ما ابزارهای الکترونیکی شبیه مغز انسان را اختراع و تکمیل کرده ایم که انجام کارهای عجیبی را ممکن ساخته اند. اگر شما بخواهید کتابی بنویسید، اثری هنری خلق کنید، زبان جدیدی یاد بگیرید، آهنگ بسازید، فیلم بسازید، ساختمانی بنا کنید، یا وب سایتی تأسیس کنید، نرم افزارها و سخت افزارهایی با انواع و اشکال نامحدود وجود دارند که در چند ساعت می توان کار با آنها را یاد گرفت. ابزارهای تکنولوژی ارتباطات مثل پست الکترونیکی، پیام رسانی فوری، تلفن همراه، پیامهای متنی، و تلفن، مردم را در سراسر کرهء زمین با هم ارتباط داده است و بسیاری از موانع و مرزهای موجود را از میان برداشته است. صنعت سرگرمی به قدری رشد کرده است که ستارگان، خوانندگان و هنرپیشگان مقامی فوق انسانی یافته اند و نسل جوان آنان را به عنوان الگوهای خود بر می گزینند و می کوشند که هر حرکت و مسخرگی و هوسبازی آنان را تقلید کنند.

با وجود همهء پیشرفتهای باورنکردنی در کنترل اطلاعات و ساختن ابزارهای ارتباطی به نظر می رسد که ما روز به روز از یکدیگر دورتر می شویم. می توان عصر اطلاعات را عصر انزوا هم نامید. گویا انسان مدرن برای اینکه بتواند تکنولوژی جدید را بپذیرد روابط نزدیک و تعادل را فدا کرده است. ما ساعتها پای کامپیوتر می نشینیم یا با تلفن حرف می زنیم چون احساس امنیت و کنترل می کنیم. برای بیشتر مردم، مخصوصاً جوانان، ملاقات چهره به چهرهء سنتی، نگاه کردن به چشم یکدیگر یا دست دادن به محبوبیت پنهان شدن پشت نقاب نیست. در این تعاملات پیچیدهء انسانی کنار گذاشتن صداقت، محبت و فضائل انسانی آسان است. اما می دانیم که برای ساختن روابط و دوستی های محکم و ماندگار باید همهء حواس خود را، همهء آنچه را که داریم و حتی بیشتر را سرمایه گذاری کنیم. لطفاً توجه داشته باشید که ما نمی خواهیم منافع عظیم تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات برای بشر را نادیده بگیریم. اما برای بهره وری از این تکنولوژی و ایجاد محتوا، باید ببینیم کجا کمبود داریم و چطور می توانیم با استفادهء صحیح از آن زندگی خود را غنی سازیم تا جوامعی را بنا نهیم که با وحدت عمل کنند، در آنها بتوانیم به سطوح عالیتری از تمدن دست یابیم، و در نتیجه به درجات عالیتری از عقل و هوش برسیم. بازهم به توازن و اعتدال نیاز است. اینترنت، تلویزیون و سایر رسانه هایی که کودکان ما در معرض آنها قرار دارند و به آنها معتاد شده اند می توانند منبع آموزش فوق العاده ای باشند. ما باید درک کنیم که پرورش نسل بعد و همهء آنچه که آنها از ما به ارث می برند برای سعادت آنان و پیشرفت تمدن انسانی حیاتی است. همانطور که ما غذای آلوده به کودکان خود نمی دهیم، تغذیهء روح آنان با خشونت، محتوای نامناسب و مواد مضر به نام آزادی بیان هم منطقی یا عاقلانه به نظر نمی رسد.

به علاوه، با علم به شرایط زندگی برای افراد، خانواده ها و جوامع در کشورهای "توسعه یافته"ء مدرن و چگونگی تحت فشار قرار گرفتن روابط انسانی با بالا رفتن سطح رفتارهای جنایی، افزایش تعداد خانواده های از هم گسیخته و فشار های عاطفی شدیدی که به زندگی بسیاری از افراد در سراسر جهان راه یافته است، ما باید تمام نیروهای تکنولوژی مدرن را که می توانند در تغییر این روند و تأسیس راهی استوار به سوی عشق و صلح و وحدت نقشی داشته باشند بسیج کنیم.

دور روحانی (عصر روابط)

کلمهء "روح" یا "روحانی" به صورتهای مختلفی، بسته به جهتگیری و پیشینهء افراد، تعریف شده است. به هر حال، مثل همهء موارد ارگانیک، وقتی دربارهء روحانیت حرف می زنیم در واقع از "روابط هماهنگ" حرف می زنیم. این روابط در رتبهء انسانی می تواند با ذات غیب منیع لایدرک، با خودمان، با خانواده مان، با دوستان، با جامعه، و با سیاره مان باشد. بنابراین هرچه ما با دیگران و محیطمان متحدتر و هماهنگتر شویم بیشتر احساس روحانیت و انسانیت خواهیم کرد و نهایتاً ظرفیت عقلانی بیشتری خواهیم داشت.

به نظر می رسد که در طول تاریخ ما تلاش می کرده ایم که سطوح عالیتری از وحدت میان افراد و با محیط برقرار کنیم. اما هرگز این فرصت را نداشته ایم که وحدت را در کل زمین – کامل و جامع- به میزانی که امروز ممکن است تجربه کنیم.

با مشاهدهء کلی تاریخ می توانیم ببینیم که ما در واقع برای رسیدن به این مرحلهء نهائی آماده می شده ایم. این خیلی شبیه رفتن به مدرسه و بعد ورود به دانشگاه است که در آن این امکان را داریم تا در بالاترین سطح علمی که در دسترس ماست بیاموزیم و عمل کنیم. از نظر علمی، فکر وحدت جهانی اکنون در واقع کاملاً ممکن است.

یک پدیدهء بسیار هیجان انگیز آن است که مراحل متوالی توسعه در طی تاریخ ما را برای تجربهء مرحلهء نهائی در رشد جامعهء انسانی آماده کرده است و آن "دور روحانی" یا "تمدن روحانی" است. ما برای رسیدن به این مرحله نیازمند نوعی از بلوغ انسانی هستیم که با واقعیتهای جسمانی و ذهنی ما توازن داشته باشد. این عملی است که بین بدن، ذهن و روح توازن ایجاد می کند. باید درک کنیم که ما همه مساوی خلق شده ایم، و با خدمت به جامعهء بشری و نیازهای آن به عالیترین توانایی خود دست می یابیم- همانطور که هر سلول در بدن ما آن وقت از سلامتی کامل برخوردار است که سهم خود را در سلامت کل بدن ایفا کند، یا همانطور که خورشید هر روز می تابد و گرما و عشق خود را بدون قید و شرط می بخشد تا دنیا را روشن کند.

در مقالهء آینده بعضی از ویژگیهای دور روحانی را بررسی خواهیم کرد.