مجموعه آیاتی که در آن واژه مفسد و فساد و کلماتی که از ریشه فسد مشتق است در قرآن آمده روی هم،41 ایه است.ده آیه از این ایات به اعمال بندگان و تکلیف ومجازات انسانها مربوط نمی شود مانند آیه 127 سوره اعراف ( اتذر موسی و من معه لیفسدوا فی الارض ) که درباره نقل قول از فرعون است که به قوم خود گفته است چرا اجازه می دهید موسی در زمین فساد کند ، معلوم است که نسبت فساد به موسی کلامی است نادرست و باطل که مفهومش صحیح نیست و موضوعیت هم ندارد. نظیر این مورد 9 مورد دیگر است که به همین صورت از مقوله تکلیف انسانها خارج است وانها را در انتهای این مقاله همراه با شأن نزول آنها منضم نموده ایم . اگر این 10 ایه را از مجموع 41 آیه کنار گذاریم مابقی که 31 ایه می ماند در همه آنها مفهوم فساد و مفسد فی الارض و مصداق آنها براحتی تعیین می شود و مشخص می گردد که بر طبق هدایت قرآن مفسد فی الارض کیانند. چون همه این آیات در یک مفهوم اساسی و کلی مشترک اند و محور فساد در ارض در قرآن از این طریق بدست می آید و به مقصود قرآن از بکار بردن این واژه تا حدود زیادی واقف می شویم.

مزیت این نوع تفسیر یعنی تفسیر قرآن به قرآن هم در همین است که با هماهنگی و کنارهم قرار دادن آیاتی که از لحاظ لفظی واژه های مشترکی دارند و در همه آنها مشتقات واژه مورد نظر (فساد و مفسد) وجود دارد ، مفهوم حقیقی مشترک این واژه ها در آیات قران رااز طریق بررسی ارتباط بین آیات میتوانیم بدست آوریم .

خوشبختانه در هنگام جستجو جهت یافتن مقصود از مفسد فی الارض به پدیده جالبی برخورد نمودیم که بیش از موارد مشابه ان ما را به اطمینان به وقوف به مفهوم ان میرساند و آن اینکه پیدا شدن مفهوم یک واژه از قرآن از طریق تفسیر قرآن به قرآن معمولا با 5 الی 6 آیه کافی است وبخوبی نتیجه می دهد اما در موضوع مفسد فی الارض این پدیده در حد 30 آیه از قزآن یک جا اتفاق افتاده یعنی 30 ایه دارای مفهومی واحد در مورد واژه مفسد فی الارض هستند و هیچ مفهومی خارج از مفهوم مشترک در آنها نیست
در تمام آیاتی که از ریشه فسد کلمه ای وجود داشته باشد همه این ایات مجموعا تنها و تنها در مورد مکذبین زمان بعثت انبیا نازل گشته و یک آیه هم خارج از این مبحث در قرآن پیدا نمی شود که این امر اطمینان بالایی به انسان می دهد که به مقصود رسیده است زیرا این احتمال که به صورت تصادف 30 آیه یکجا در یک موضوع بدون اینکه تحت اراده و تنظیم نازل کننده آن بیان شود ومصادیق دیگری هم باشد که در این 31 ایه نیامده باشد ، بسیار بعید و تقریبا نزدیک به صفر است.

بنا براین مفهوم مفسد فی الارض در قران هرجا آمده باشد همان مفهوم مشترک همه آنها یعنی مکذبین انبیا خواهد بود ، نفوسی که سد راه انبیا میشدند و به ایجاد موانع از انتشار دعوت آنان از طریق محاربه و انواع مخالفت ها اقدام می نمودند.

ما این آیات را در جدولی تنظیم نموده ایم و در هر آیه مشتقات مفسد فی الارض را در ستون آخر با خط جدا نشان داده ایم و سپس نام پیامبری که آیه مورد نظر مخالفت با اورا شرح داده در یک ستون و نام مخالفین و معاندین با آن پیامیر را در ستون دیگر و همچنین نوع مخالفتی که خداوند انرا فساد در ارض خوانده در ستون جنب آن مشخص نموده ایم و برای اطمینان خاطر از اینکه تفسیر صحیحی از آیه شده است مجموعه تفسیر آیات را در انتها به مقاله منضم نموده ایم.

پاسخ این سؤال که چرا مفسد فی الارض تنها به گروههای موجود در زمان پیامبر اطلاق شده ، و به امم دیگری که در فاصله بین انبیا بوده اند این عنوان داده نشده این است که کلمه مفسد در مقابل کلمه مصلح است ومصلح حقیقی پیامبران و پیروان زمان او هستند که جهت اصلاح جامعه وایجاد تعادل اجتماعی قدعلم می کنند و مفسد کسی است که سد راه آنها می شود و در صدد است که نهالی را که آنها در جهت اصلاح عالم کاشته اند از بیخ و بن برکند و لذا هر فسادی که پس از ظهور هر پیامبر در عالم ایجاد می شود منشأ و مبدئش همان فسادی است که از این گروههای ضد انسانی و ضد بشری در مقابله با انبیا سر می زند زیرا این فساد براستی همان ام الفساد و علة العلل همه مفاسد است و بهمین خاطر خداوند آنها را مفسد فی الارض خوانده و سخت ترین عذابها را برای آنان مقرر داشته است.

به فایل ضمیمه رجوع شود...

آیات شش گانه ای که نسبت فساد از غیر خداوند است که به دیگران داده شده مانند آنچه فرعون به موسی نسبت فساد داده در سوره غافر آیه 26 و بقره 205 و یا در داستان ذوالقرنین گروهی به یأجوج و مأجوج این نسبت را داده اند در سوره تغابن آیه 12 و یا فسادی که ملائکه در اعتراض به خلقت آدم دادند که امری بسیار کلی و شامل تقیدات امکانی هم می شود. در سوره بقره آیه .....29.. و یا آنچه در سوره یوسف ایه 72 برادران آنرا از خود سلب نمودند.

موارد چهار گانه دیگری است که نسبت دهنده خداست اما مربوط به انسانها در مورد اعمالی که پاداش بد داشته باشد نیست مانند آنچه در آیه 24 سوره انبیا آمده که مقصود از فساد زمین و آسمان بهم ریختن کائنات در اثر وجود دوخدا داشتن عالم است و یا آنچه در سوره بقره آیه 25 مقصود از فساد مصائبی است که در نتیجه گناهان خلق در عالم بظهور می رسد مثل زلزله و سیل و امثال آن. و یا فسادی که مربوط به فاسد شدن غذاست در سوره بقره آیه 22 و یا فسادی که مقصود فساد عمومی اهل ارض است در سوره بقره آیه 251