منشأ و طبیعتِ شرّ (۱)

نوشتۀ مایکل کِرتوتی ‌(Michael Curtotti) (۲)

۷ می ۲۰۱۷
ترجمۀ مهرداد جعفری

در آثار و کتب حضرت بهاءُالله تأکید به «روح فرشتگی» طبیعت انسان شده است: قابلیّت انسان به فرشته بودن. این اشاره که بشر قادر است به صفات بسیار مثبتی که در نهاد بشر خلق گردیده دست یابد، همراه با پرهیز از قضاوت کردن دربارۀ دیگران، فرهنگی از تشویق و حمایت متقابل را شکل داده که چارچوب حیات جامعۀ بهائی را تشکیل داده.

علیرغم این نکته حضرت بهاءُالله مباحثی در مورد طبیعت شرّ مرقوم فرمودند. حضرتشان نظر نفوس را به استنباط جدیدی در مورد شرّ و چگونگی آن که در دنیای مادّی ظاهر می شود جلب می کنند.

نظریۀ قدیمی «‌شّر» و «شیطان» را نشانه ای از طبیعت تمایل به گناه بشر می داند. این توضیح فهم این نکتۀ قدیمی را که شیطان پدیده ای است غیرقابل کنترلِ انسان مردود می شمارد. در همان حال به مسؤولیّت فردی و جمعی اشاره می فرمایند که سعی در از بین بردن اعمال شیطانی در عالم انسانی نمایند.

حضرت عبدُالبهاء پسر و جانشین منصوصِ حضرت بهاءُالله توضیح می دهند که شرّ در واقع موجودی «حقیقی» نیست.

«باری حقائقِ معقوله مثل صفات و کمالاتِ مَمدوحۀ انسان جمیع خیرِ مَحض است و وجود است و شرّ عدمِ آنهاست، مثل جهلْ عدمِ علمست، ضلالتْ عدمِ هدایت است، نِسیانْ عدمِ ذکر است، بَلاهت [نادانی] عدمِ درایت است، اینها اَعدام است، نه اینست که وجود دارند. و امّا حقائقِ مَحسوسه، آن نیز خیرِ محض است و شرّ اَعدام است. یعنی کوری عدمِ بصر است، کری عدمِ سَمع است، فقر عدمِ غناست است.» (۳)

شرّ موجودیّتی مانند سایه دارد زیرا عدمِ نیکی است و مشاهده می کنیم که بشر دست به اعمال شیطانی دهشتناکی می زند. حضرت بهاءُالله می فرمایند که اعمال انسانی می تواند نقطۀ «تمرکزی» در « شرّ» باشد.

«صد هزار عَزازِیل [شیطان؛ مَظاهرِ شیطانی] از اَعمال خود انسان ظاهر می شود، چه اگر ناس [مردم] به تعلیماتِ اِلهی تمسّک نمایند و رفتار کنند اثری از عَزازِیل در اَرض نمانَد. اختلافاتِ اَرض و نفاق و جدال و مُحاربه و امثال آن سبب و علّتِ ظهورِ عَزازِیل است. جِبرَئیل در امثال این امور داخل نشده و نخواهد شد. عالَمی که جز نزاع و جدال و فساد در او امری ظاهر نه، او مَقرِّ عَرشِ عَزازِیل است.» (۴)

در بعضی از اوقات به خاطر رفتار اشتباه انسان خداوند را مقصّر محسوب کرده اند. در این مورد حضرت بهاءُالله چنین می فرمایند:

«ما مِنْ حَسَنَةٍ اِلّا مِنْ عِندِاللهِ وَ ما مِنْ سَیِّئَةٍ اِلّا مِنْ اَنفُسِکُم أفَلا تَعرِفونَ وَ هذا ما نُزِّلَ فی کُلِّ الألواحِ اِنْ اَنتُم تَعلَمونَ» (۵) [مضمون به فارسی: هیچ عمل نیکی نیست مگر از نزد خدا و هیچ عمل بدی نیست مگر از نفس های شما، آیا آگاه نمی شوید؟ و این آن چیزی است که در همۀ اَلواح نازل شده است.]

مضافاً حضرت بهاءُالله به پیروان خویش اِخطار می دهند که در دام «شیطان» گرفتار نگردند.

«لَیسَ ذِلَّتیٖ سِجنیٖ لَعَمریٖ اِنَّهُ عِزٌّ لیٖ بَلِ الذّلةُ عَمَلُ اَحِبّائیَ الّذینَ یَنسِبُونَ اَنفُسَهُم اِلَینا وَ یَتَّبِعُونَ الشّیطانَ فیٖ اَعمالِهِم اَلٰا اِنَّهُم مِنَ الخاسِرینَ.» (۶) [مضمون به فارسی: ذلّتِ من زندان من نیست قسم به دین و جانم که زندان عزّتی برای من است، بلکه ذلّت عملِ اَحبّای من است آنانی که خودشان را به ما نسبت می دهند و در اعمالشان از شیطان پیروی می کنند. آگاه باشید که ایشان از زیانکاران اند.]

تسلیم نفس و هَویٰ شدن به دانستن اطاعت از شیطان کمک می کند:

«ای قوم به قّوتِ ملکوتی بر نصرت خود قیام نمائید که شاید اَرض از اَصنامِ ظنون و اوهام [بت های گمان ها و اوهام] که فِی الحَقیقه سبب و علّتِ خسارت و ذلّتِ عبادِ بیچاره اند پاک و طاهر گردد. این اَصنامْ هائِلند و خَلق را از عُلُوّ و صعود مانع»(۷)

پاورقی ها:
توجّه: برای «محفوظ بودن حقّ چاپ» به اصل مقاله به انگلیسی مراجعه فرمائید.
(۱). این مقالۀ شمارۀ ۳۱ نویسنده می باشد.
(۲). مایکل کِرتوتی به مناسبت جشن دویستمین سالگرد تولّد مبارک حضرت بهاءالله که در ۲۱\۲۲ اکتبر ۲۰۱۷ برگزار می گردد تعهّد شخصی نموده که تا آن روز ۲۰۰ مقاله در مَواضیع مختلفۀ دیانت بهائی بنویسد. برای اصل این مقاله ها به: //beyondforeignness.org/ مراجعه فرمائید.
(۳). مفاوضاتِ حضرت عبدُالبهاء، مبحث ۷۴.
(۴). مجموعۀ الواح نازلۀ حضرت بهاءُالله بعد از کتاب اَقدس، لوحِ مقصود، ص ۱۱۰.
(۵). منتخباتی از آثار حضرت بهاءُالله، شمارۀ ۵۷.
(۶). ایضاً، شمارۀ ۶۰.
(۷). مجموعۀ الواح نازلۀ حضرت بهاءُالله بعد از کتاب اَقدس، لوح دنیا، صفحۀ ۴۸.