کتابُ عَهدی- لوحِ وصیّتِ حضرت بَهاءُالله (۱)

نوشتۀ مایکل کِرتوتی ‌(Michael Curtotti) (۲)

۱ ژوئن ۲۰۱۷
ترجمۀ مهرداد جعفری

حضرت بهاءُالله وصیّت نامه ای مکتوب از خویش بجا گذاشتند که بِنَفسِه در تاریخ ثبت شده و مکتوبِ ادیان امری منحصر بفرد محسوب است. از هر جنبه ای که بدان نظر انداخته شود وصیّت نامۀ حضرت بهاءُالله سندی تاریخی است. این سند تاریخی اساس و بنیانِ دیانتِ بهائی است و در عین حال لوحی است که به شرایط جامعۀ بشری توجّه مخصوص نموده. حضرت بهاءُالله مخاطبین این لوحِ مبارک را به آگاهی وجدان، به قُوایِ لانِهایۀ نهفته که قابل وصول است و در خلقت بشر به ودیعه گذاشته شده دعوت می فرمایند. در عین حال نوع بشر را از خطراتِ بی خردی اِنذار می فرمایند و ساز و کاری برای محفوظ بودن در برابر آنها تأسیس می نمایند.

این وصیّت نامۀ مبارک که به عنوان "کتابُ عَهدی" [کتاب عهدِ من] مشهور است و نازله از قلم حضرتشان می باشد نُه روز بعد از صعودِ [وفاتِ] حضرتشان در جلسه ای با حضور نُه نفر از بهائیان به عنوانِ شُهود مفتوح و قِرائت گردید. چندی بعد در همان روز با حضور گروهی از یاران که در جِوارِ مقامِ مبارک گِرد آمده بودند مجدداً محتویات آن قرائت گردید.
اصول اصلیه ای که در کتابُ عَهدی مرقوم گردیده قبلاً هم در کتاب مستطابِ اَقدَس در سال ۱۸۷۳ میلادی نازل گردیده بود.

«اِذا غیٖضَ بَحرُ الوِصالِ وَ قُضِیَ کِتابُ المَبدَءِ فِی المَآلِ تَوَجَّهُوا اِلیٰ مَنْ اَرادَهُ اللهُ الَّذِی انْشَعَبَ مِنْ هذَا الاَصلِ القَدیمِ.» ۳ [مضمون و توضیح به فارسی: زمانی که دریای وصال فرونشست و کتابِ مَبدء در آخِر خاتمه یافت [در ترجمۀ انگلیسیِ آن: کتابِ ظهورِ من به پایان رسید./ هر دو کنایه از صعود و وفات حضرتشان است.] توجّه کنید به کسی که خداوند او را اراده فرموده است [از القاب حضرت عبدُالبهاء جانشین منصوص حضرت بهاءالله] کسی که از این اصلِ قدیم [اصل قدیم از القاب حضرت بهاءُالله است] مُنشعب شده است./ طبق نصِّ "کتابُ عهدی" که بعد از کتاب مستطاب اقدس نازل شده، کلِّ این بیان دربارۀ جانشینی منصوص حضرت عبدُالبهاء است.]

«یا اَهلَ الاِنشاءِ اِذا طارَتِ الوَرقاءُ عَنْ اَیْکِ الثَّناءِ وَ قَصَدَتِ المَقصَدَ الاَقصَی الاَخْفَی ارْجِعُوا ما لاعَرَفْتُمُوهُ مِنَ الکِتابِ اِلَی الفَرعِ المُنشَعِبِ مِنْ هذَا الاَصْلِ القَویمِ.»۴ [مضمون و توضیح به فارسی: ای مردم دنیا وقتی که کبوتر [کبوترِ اِلهی/ از تشبیهاتی که برای حضرت بهاءالله و مربّیان آسمانی و مَظاهر ظهور به کار رفته] از بیشه و جنگلِ ثناء و ستایش پرواز کرد و قصدِ مقصدِ پنهانِ خود را نمود [اشاره به صعود و وفات حضرتشان]، آنچه را که از کتاب نمی فهمید به شاخه ای که از این ریشه و اصل قویم [اصل قویم از القاب حضرت بهاءُالله است] منشعب شده ["فرع منشعب از اصل قویم" اشاره به حضرت عبدُالبهاء جانشین منصوص حضرت بهاءُالله است] رجوع کنید.]

در کتابُ عَهدی حضرت بهاءُالله بوضوح می فرمایند که بعد از صعود مبارک جامعۀ بهائی باید توجّه خویش را معطوف به حضرت عبدُالبهاء نمایند. ۵

جهت درکِ اهمّیّت موجودیّتِ چنین سندی و انتخاب حضرت عبدُالبهاء به عنوان مرکزِ عهد و میثاقِ [حضرت بهاءالله و دین بهائی] بسیار مناسب است که توجّه خویش را به تاریخ ادیان معطوف کنیم.

به عنوان مثال در دیانت مسیحی هیچ وسیله و سندی در مورد جانشینی حضرت مسیح بجای نمانده که عاقبت جامعۀ مسیحی با پرداخت بهای گزافی در طول قرون متوالی به اتّحاد بسیار محدودی رسیدند. انشعاب و تفرقه مکرراً در جامعۀ مسیحی اتّفاق افتاد که حتّی تا امروز این انشعابات را می توان شاهد بود. مهم ترین این تفرقه در اروپای غربی باعث ایجاد دو فرقۀ پروتستان و کاتولیک گردیده- تفرقه ای که نسل های متوالی را به کشمکش و نزاع واداشت. فقط در عرض چند سال اخیر بوده است که اختلافات مابین کاتولیک ها و پروتستان ها بخصوص در ایرلند شمالی خوشبختانه رفع شد. ولی همان طوری که از کتاب انجیل مقدّس هم بر می آید از همان اوایلِ دیانت حضرت عیسی اختلاف و تفرقه در مسیحیّت بوجود آمده بود.

مشابه آن در دیانت اسلام هم تقریباً بلافاصله بعد از رحلت حضرت محمّد اختلاف و تفرقه شروع گردید. مقدمتاً اعضای مختلفۀ عائله و منسوبین حضرت محمّد دو طرف اختلاف و نزاعی گردیدند که منجر به جنگ های داخلی گردید و مسیر اسلام را تغییر داد. تفرقه مابین پیروان حضرت محمّد تا امروز هم باقی مانده که ستم و صدمه های ناگفتنی به دنبال داشته.

آنچه تا حال گفته شد به هیچ وجه منظور تحقیر و یا انتقاد از دیگر ادیان و یا نفوسی که در گذشته در شرایطی زندگی کرده و سعی نمودند به بهبودی محیط زیست و شرایط همنوعان خویش بر اساس احکام پیامبر خود کمک نمایند نیست.

تاریخِ مقصّر بودن نوع بشر در این زمینه بسیار غم انگیز است و به همین منظور است که حضرت بهاءُالله اراده فرمودند بنیانی استوار بنا نهند تا بشر قادر گردد نهایتاً از تمامی این نزاع و اختلاف ها رهایی یابد. رسیدن به این هدف لازمه اش داشتن وسیله ای بود که بدون شکّ به این امور برای همیشه خاتمه دهد. در چنین شرایطی آنچه لازم بود که مانع و سّدی در مقابله با نَفْسِ اَمّاّرۀ انسان ایجاد گردد. این هدفی بود که در کتابُ عَهدی حضرت بهاءُالله اراده فرمودند که عملی گردد.

این حقیقت دقیقاً همان مطلبی است که حضرت بهاءُالله بِنَفسِه در لوح وصیّت نامۀ خویش نازل فرمودند:

«مقصودِ این مظلوم [حضرت بهاءُالله] از حملِ شدائد و بلایا و اِنزالِ آیات و اِظهارِ بَیِّنات [حجّت ها و دلایل آشکار] اِخمادِ نارِ ضَغینه و بَغضا [خاموش کردن آتش کینه و دشمنی] بوده که شاید آفاقِ اَفئدۀ [قلوب] اَهلِ عالَم به نورِ اتّفاق منوّر گردد و به آسایش حقیقی فائز» ۶

قوای نهفتۀ نوع بشر را، مخصوصاً در شرایط امروزه، حضرت بهاءُالله با بیانات زیر اینچنین توصیف می فرمایند:

«مقام انسان بزرگست... امروز روزیست بزرگ و مبارک آنچه در انسان مَستور بوده امروز ظاهر شده و می شود. مقام انسان بزرگست اگر به حقّ و راستی تمسّک نماید و بر اَمرْ ثابت و راسخ باشد. انسان حقیقی بمثابه آسمانْ لَدَی الرَّحمٰن [نزد خداوند رحمان] مشهودْ؛ شمس و قمر، سمع و بصر و اَنجُمِ [ستارگان] او اخلاقِ مُنیرۀ مُضیئه؛ مقامش اَعلَی المَقام و آثارشْ مُربّیِ اِمکان» ۷

در عین حال عمق پستی نوع بشر را در این بیان مبارک می توان یافت:

«... نارِ ضَغینه و بَغضاء که در قلوب و صدور مکنون و مخزون است» ۸

حرص و آز نوع بشر و خطرات آن هم تلویحاً در بیان مبارک ذکر شده:

«... گنج نگذاشتیم و بر رنج نیفزودیم، اَیْمُ الله [قسم به خدا] در ثروتْ خوفْ مَستورْ و خطرْ مکنونْ.» ۹

انتصاب حضرت عبدُالبهاء به عنوان مرکزِ اَمرِ اَقدَسِ اِلهی برعکس مطالبی که در بالا مورد اختلاف ادیان سالفه ذکر گردید مانع از این شده است که طبقۀ روحانی در دیانت بهائی بوجود آید. مضافاً از تفسیر شخصی آیاتِ اِلهی هم که می تواند کانون ایجاد قدرت و عامل اختلاف گردد جلوگیری نموده است. این امر همراه شده است با نهی از تفسیری که ظاهرِ آشکارِ آثار حضرت بهاءُالله را تغییر دهد. باید توجّه به این نکته نمود که اظهارات و استنباطات شخصی از آثارِ اِلهی- که ممکن است مفید باشد یا نباشد- مرجعیّتی رسمی ندارد.

مطالب زیر که در کتابُ عَهدی نازل گردیده همچنین باید مورد توجه قرار گیرد:

«قُلْ کُلٌّ مِنْ عِندِالله [بگو کلّ از جانب خداست] ناظر باشند و این کلمۀ عُلیا بمَثابه آبست از برای اِطفاءِ [خاموش کردن] نارِ ضَغینه و بَغضاء که در قلوب و صُدور مکنون و مخزون است.» ۱۱

«نِزاع و جِدال را نَهی فرمود نَهیاً عَظیماً فِی الکِتابِ. هذا اَمرُاللهِ فیٖ هذَا الظُّهُورِ الاَعظمِ وَ عَصَمَهُ مِنْ حُکمِ المَحوِ وَ زَیَّنَهُ بِطِرازِ الاِثباتِ. اِنَّهُ هُوَ العَلیمُ الحَکیمُ» ۱۲ [مضمون به فارسی: جنگ و دعوا و جدال را نهی کرد نهیی عظیم در کتاب. این امرِ خداست در این ظهورِ اعظم [دین بهائی] و آن را از حکم مَحو حفظ نمود و به زینتِ اثبات مزیّن داشت [یعنی حکم نهی از جنگ و جدال تثبیت شده است] بدرستی که او علیم و حکیم است.]

«مُلوک مَظاهرِ قدرت و مَطالعِ ثروتِ حَقّند... حکومتِ اَرض به آن نفوس عنایت شد و قلوب را از برای خود مقرّر داشت» ۱۳

(باید توجّه داشت که حضرت بهاءُالله وجودِ جمهوریّت و مشروطۀ سلطنتی را مورد تصویب قرار می دهند ولی به نظر می رسد علاوه بر آن در این مقام هدفِ حضرتشان جلوگیری از قیام عمومی و یا انقلاب می باشد.)

«ای اهلِ عالَمْ مذهبِ اِلهی از برای مَحَبَّت و اِتّحاد است؛ او را سببِ عداوت و اختلاف منمائید»۱۴

«مَحَبَّتِ اَغصان [فرزندان و فرزند زادگان ذکور حضرت بهاءالله] بر کُلّ لازم، ولکن ما قَدَّرَ اللهُ لَهُمْ حَقّاً فیٖ اَموالِ النّاسِ» ۱۵ [مضمون به فارسی: ولی خداوند برای ایشان حقّی از اموال مردم مقدّر نفرمود.]

«نُوصیٖکُم بِخِدمَةِ الاُمَم وَ اِصلاحِ العالَم» ۱۶ [مضمون به فارسی: وصیّت می کنیم شما را به خدمتِ مردم و اصلاح عالَم]

مجموعۀ این نصایح تمام طرقی را که امکان داشت باعث عدمِ تحقّقِ اَهدافِ حضرت بهاءُالله در مورد سعادت و رفاهِ جامعۀ بشری گردد مسدود نموده. حضرت بهاءُالله با بیان زیر کتاب وصیّت نامۀ خویش را خاتمه می دهند.

«از ملکوتِ بیانِ مَقصودِ عالمیان نازل شد آنچه که سببِ حیاتِ عالم و نجاتِ اُمَم است. نصائحِ قلمِ اَعلیٰ [حضرت بهاءُالله و قلمِ وحیانیِ حضرتشان] را به گوشِ حقیقی اِصغاء نمائید [بشنوید] اِنَّها خَیرٌ لَکُمْ عَمّا عَلَی الاَرضِ یَشهَدُ بِذلِکَ کِتابِیَ العَزیزِ البَدیعِ» ۱۷ [مضمون به فارسی: بدرستی که آن بهتر است برای شما از آنچه که روی زمین است. شهادت می دهد به آن کتاب عزیزِ بَدیعِ من.]

پاورقی ها:
توجّه: برای «محفوظ بودن حقّ چاپ» به اصل مقاله به انگلیسی مراجعه فرمائید.
(۱). این مقالۀ شمارۀ ۵۶ نویسنده می باشد.
(۲).مایکل کِرتوتی به مناسبت جشن دویستمین سالگرد تولّد مبارک حضرت بهاءالله که در ۲۱\۲۲ اکتبر ۲۰۱۷ برگزار می گردد تعهّد شخصی نموده که تا آن روز ۲۰۰ مقاله در مَواضیع مختلفۀ دیانت بهائی بنویسد. برای اصل این مقاله ها به: //beyondforeignness.org/ مراجعه فرمائید.
(۳). کتاب مستطاب اَقدس، بند ۱۲۱.
(۴). ایضاً، بند ۱۷۴.
(۵). مراجعه کنید به مقالۀ «محورِ وحدتِ عالم انسانی- حضرت عبدُالبهاء»
//www.noghtenazar.org/node/1523
(۶). مجموعه الواح نازله بعد از کتاب اَقدس، کتابُ عَهدی، صفحۀ ۱۳۴.
(۷). ایضاً، صفحۀ ۱۳۵.
(۸). ایضاً، صفحۀ ۱۳۷.
(۹). ایضاً، صفحۀ ۱۳۴.
(۱۰). کتاب اَقدس، قسمت یادداشت ها، شمارۀ ۱۳۰.
(۱۱). مجموعه الواح نازله بعد از کتاب اَقدس، کتابُ عَهدی، صص: ۱۳۶، ۱۳۷.
(۱۲). ایضاً، صفحۀ ۱۳۵.
(۱۳). ایضاً.
(۱۴). ایضاً.
(۱۵). ایضاً، صفحۀ ۱۳۶.
(۱۶). ایضاً، صفحۀ ۱۳۷.
(۱۷). ایضاً.