نخستين فراز دعاي سحر كه در ماه رمضان خواندن آن هنگام سحر نزد شيعيان مرسوم است، اين عبارت مي‌باشد: "اللهم انی اسئلک من بهائک بابهاه و کل بهائک بهی اللهم انی اسئلک ببهائک کله". عقيده رايج در ميان شيعيان اين است كه دعاى سحر نخستين بار از سوي امام پنجم شيعيان يعني حضرت باقر بر زبان ايشان جارى گشت و به وسيله امام هشتم آن‌ها يعني حضرت رضا نقل شده است. اين دعا در سحرگاهان ماه رمضان، پيش از اظهار امر حضرت باب در شيراز و اندكي پس از ايشان حضرت بهاء الله در باغ رضوان قرن‌ها زينت‌بخش محفل دل‏سوختگان و شمع بزم مناجاتيان شب زنده‏داري بود كه منتظر ظهور موعود امم بودند.

حضرت باقر درباره ارزش اين دعا گفته بودند: "اگر مى‏خواستم سوگند بخورم، قسم مى‏خوردم كه اسم اعظم خداوند در اين دعا است. پس در هنگام خواندن خداوند با اين دعا، جديت و كوشش كنيد؛ چون اين دعا از علوم و حقايق پنهان و سر به مهر است. آن را از نااهلان؛ يعنى، منافقان و دروغ گويان و منكران كتمان كنيد و تنها بر شايستگان آشكار سازيد". (سيد بن طاوس، اقبال الاعمال، ص 76، چاپ رحلى، دارالكتب الاسلاميه)

با دقت نسبت به كاربرد واژه "منكران" در اين روايت مستند در مي يابيم كه آن حضرت به خوبي مي دانستند كه در هنگام اجابت خواسته‌هاي مطرح شده در اين دعا برخي و چه بسا بسياري منكر آن خواهند شد. اين دعاى نورانى و پرمحتوا، در بردارنده درخواست‏ها و تقاضاهاى بزرگ و ارزشمندى است كه قرن‌ها براي تحقق آن‌ها صبر و تحمل فراوان از سوي منتظران واقعي صرف شد تا اين كه سر انجام درست در بيش از 150 سال پيش به واقعيتي عيني مبدل گشت و حتا پس از آن چه جان‌هاي پاكي فداي تداوم امر مبارك الهي شدند و به سوي معبود شتافتند.

در اين دعا در خواست نمايان شدن اوصاف جلال و جمال الهى، درخواست شده است و اين اوصاف سرانجام در وجود مبارك حضرت بهاء الله شارع ديانت جهاني بهائي نمايان گشت. مهم‏ترين هدف اين دعا، قرار گرفتن انسان در مسيرى است كه با ايمان به مظهر موعود الهي اسما و صفات پاك خداوند، در وجود او تبلور يابد و وجودش جلوه‏گاه اين اوصاف برجسته و ممتاز گردد.

ده‌ها قرن انسان‌هاي بسياري با زمزمه اين دعاى ربانى و تضرّع و التجا به درگاه الهي، فراهم شدن زمينه تجلّى و ظهور مظهر اسماى حسنى و صفات الهى را در وجود مبارك موعود يزدان درخواست مى‏كردند؛ تا اين قابليت و شايستگى را بيابند كه آينه دار كمالات مظهر الهي و صفات پروردگار گردند.

اراده الهي بر اين قرار گرفت تا اين آرزوي ديرين در بيش از يك قرن و نيم پيش در سياه چالي در تهران كه حضرت بهاء الله به ناحق و به شيوه‌اي كاملاً ظالمانه در آنجا زنداني بودند، محقق گردد و قلب مبارك ايشان به انوار الهي روشن و زبان مبارك ايشان به كلمات الهي گويا گردد و كليد نجات و رستگاري انسان هاي منتظر و درمانده به دست پرتوان ايشان سپرده شود.

دعاى سحر سبك و سياق ويژه‏اى دارد كه ممكن است براى خواننده عجيب و نامأنوس باشد و درك و فهم محتواى آن، دشوار و سنگين به نظر برسد؛ ولى بايد دانست كه اين دعا در بردارنده يكي از كهن ترين آرزوهاي بشر يعني نمايان شدن اراده الهي با ظهور موعودي كه ظاهر شدن او پيوسته از سوي مظاهر الهي در طول تاريخ بشارت داده شده بود، مي باشد.

تامل و تدبر در معاني مستتر در بطن اين دعا اين واقعيت را به ما گوشزد مي كند كه تا هنگامي كه انسان به كمال بندگى و اوج دلدادگى و شيفتگى نسبت به حضرت محبوب نرسد و حضور و ظهور حق را در همه مظاهر و جلوه‏هاى هستى، به تماشا ننشيند و حجاب‏هاى غفلت و خودبينى از مقابل ديدگان بصيرتش كنار نرود؛ نمى‏تواند به حقيقت و سرّ خواسته‏هاى مطرح شده در اين دعاى آكنده از رموز بندگى و معرفت پي ببرد. بديهي است كه ميزان برخوردارى از اين بركات روحانى و ملكوتى، بستگى كامل به مقدار نياز معنوى، عطش روحاني و درجه معرفت و آمادگى انسان دارد.

هنگامي كه عطش روحاني در يك انسان به حد كمال مي رسد و دوستدار كمال و سعادت واقعي مي شود، با جستجو و تلاش براي ايمان به مظاهر الهي كه تربيت حقيقي و راستين انسان را بر عهده دارند، پس از گذشتن از عوالم حسّ و خيال و عقل و پشت سر نهادن سراى ظاهر، به وادى باطن گام مى‏نهد و به عالم اسما و صفات الهى وارد مى‏شود.

در اين عالم نيز از اسما و صفاتى كه احاطه و اشراف كمترى دارند، عبور مى‏كند و به اسما و صفاتى كه گستردگى بيشترى دارند، مى‏رسد. سپس از اسما و صفات گذشته و به درگاه الهي مى‏رسد و با چشم و ديده باطن، جمال حضرت احديت را مشاهده مى‏كند و پروردگار متعال، با تجليات اسمايى و صفاتى براى او نمايان مي‌گردد.

در اين مرحله متوجه مى‏شود كه برخى اسما و صفات، گسترده و بعضى گسترده‏تر، برخى زيبا و بعضى زيباتر، پاره‏اى شريف و بخشى شريف‏تر و بعضى كامل و برخى كامل‏تر است. در اين حال با زبانى در خور و مناسب با اين حال و آن عالم، از پروردگار خويش خوب‏ترين، زيباترين، شريف‏ترين و كامل‏ترين صفات ربوبى را درخواست و چنين تضرع مى‏كند: «اللهم انى اسئلك من بهائك بابهاه»، «اللهم انى اسئلك من جمالك باجمله»، «اللهم انى اسئلك من كمالك باكمله»، «اللهم انى اسئلك من عظمتك باعظمها» و... .

هنگامى كه چنين انسان پرتلاش و سعادت‏مندى، از عالم الوهيت گذشت و به مقام "احديت" و "قرب مطلق" و "رحمت واسعه" رسيد و شهود اين مقام برايش ثابت و مستقر گرديد؛ تمامي صفات الهى را امواج درياى وجود و اشراقات نور ذات الهي مى‏يابد و همه را متحد با يكديگر و با ذات پاك خداوند مى‏بيند و مفهوم اتحاد عالم انساني را به خوبي در مى‏يابد.

افزون بر اين مي فهمد كه برخى صفات نسبت به بعضى ديگر، برتري ندارند؛ بلكه همگى زيبا، شريف، كامل و عظيم هستند و هر چه هست، زيبايى، شرف، كمال و عظمت است و اين ديد و مشاهده‏اش را چنين بيان مى‏دارد: «و كل بهائك بهى»، «كل جمالك جميل»، «كل كمالك كامل» و «كل عظمتك عظيمة».

از آنجا كه فرد حقيقت جو كه در واقع مسافري به سوى خدا و طالب رستگارى است به اين مقام و جايگاه كه مقام برابري تجليّات است، نائل مى‏گردد و تمام صفات را در شرافت و كمال يكسان مى‏بيند؛ همه آن‌ها را يك جا درخواست مى‏كند: "اللهم انى اسئلك ببهائك كلّه"،"اللهم انى اسئلك بكمالك كلّه"، "اللهم انى اسئلك بكامل كلّه"، "اللهم انى اسئلك بعظمتك كلّها..."

اينك براي انسان‌هاي اين عصر و زمانه چه مژده‌اي مي تواند بالاتر از اين باشد كه تمامي اين خواسته‌ها و آرزوها با ظهور حضرت بهاءالله محقق گشته و حتا كساني كه امروز به آساني و رايگان با اصول اين ديانت الهي و جهاني آشنا گشته و به آن مؤمن مي شوند، لزوماً نيازي به طي نمودن مراحل و مراتبي كه پيش از اين ياد شد ندارند.

تمامي آنچه كه در دعاي سحر از خداوند متعال درخواست شده است، در قالب تربيت الهي كه طرح عظيم آن را حضرت بهاءالله، حضرت عبدالبهاء و حضرت شوقي رباني بنيان نهادند و پس از ايشان از سوي بيت العدل اعظم پيگيري شد، امروز در اختيار انسان‌هاي جوياي حقيقت گذاشته شده است و بهره‌برداري موثر از آن‌ها در راستاي هدف تكامل عقلاني و روحاني كاملاً به ميزان عطش روحي هر فرد و تلاش و پيگيري جدي در اين مسير بستگي دارد.

ايمان به ديانت بهائي در وهله نخست پاسداشت محبت عظيم الهي به نوع بشر براي تداوم هدايت او در مسير صحيح بوده و در وهله بعد شايستگي و لياقتي است كه تنها از سوي خداوند متعال به هر انسان جوياي حقيقت اعطا مي‌گردد.

خوشا به حال كساني كه اين شايستگي را قدر دانسته و با عزمي راسخ آن را پاس مي‌دارند. بهائيان مي‌دانند ايمان آن‌ها به امر الهي چه ارزش و بهاء بي‌نظيري دارد و بي جهت نيست كه افزون بر دليل پيروي آن‌ها از تعاليم آسماني حضرت بهاء الله آن‌ها را "بهائي" مي‌نامند. اين مژده عظيم امروز در اختيار تمام كساني قرار دارد كه جوياي گوهر بي‌بديل بهاء، جمال، كمال و عظمت الهي هستند.

نكته تحقيقي پاياني اين كه اسامی ماه‌ها و ايّام آن گونه كه ابتدا توسط حضرت باب در ديانت بيان مقرر شد و بعدًا نيز از سوي حضرت بهاء الله تاييد گرديد، مطابق همان اسماء الهی است که در دعای سحر آمده است. اسم آخر ماه‌ها که در اين دعا ذکر شده "علاء" است و اسم اوّل "بهاء" و ساير اسامی نيز مطابق اسامی ايّام و ماه‌هاي امري است. لازم به يادآوري است كه در شريعت بيان محلّ و مقام ايّام زائده بر ايّامِ سالِ امری معيّن نشده بود تا آن که حکم آن از قلم حضرت بهاء الله در کتاب اقدس نازل شد.

اميدوارم با مطالعه اين يادداشت كوتاه از اين پس نگاه متفاوتي نسبت به دعاي سحر داشته باشيم و آن را كليدي براي فهم و درك بهتر آموزه‌هاي الهي بدانيم، آن گونه كه امروز براي انسان‌هاي معاصر بر اثر كشف اراده خداوند در مظاهر الهي مكشوف شده است.